Wetenschappers van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) en KU Leuven (KUL) zijn begonnen met het bemonsteren van de groeve van Hallembaye, aan de Belgische zijde van de Maas. Met hun actie willen ze de kalksteen en vuursteen in de groeve voor het nageslacht bewaren en de stalen toegankelijk maken voor de wetenschap.
Wereldwijd is er een toenemende belangstelling om cultureel en natuurlijk erfgoed veilig te stellen voor de toekomstige generaties. Voor de regio Luik-Maastricht werd recent een nieuw project opgestart, het Maastrichtian Geoheritage-project, om ook het rijke geologische verleden van de omgeving te conserveren. "Internationaal is het tijdperk van het Maastrichtiaan vernoemd naar de kalksteenpakketten rondom Maastricht", zegt Matthias Sinnesael, doctoraatstudent aan de VUB. "Het is het laatste hoofdstuk van het tijdperk van de dinosauriërs tussen 72 en 66 miljoen jaar geleden, toen er in onze contreien een tropische, ondiepe zee aanwezig was."
Samen met paleontoloog dr. Johan Vellekoop (VUB-KUL) en collega's Pim Kaskes en Thomas Déhais halen ze in de bewuste groeve elke 5 centimeter een stukje rots uit het kalkstenen profiel. "De exploitatie van de kalksteengroeves in de omgeving, voor bouwmateriaal of cementproductie, is eindig. Sommige groeves zijn al gesloten of zullen binnen afzienbare tijd sluiten. Een aantal van die groeves worden opgevuld, andere worden teruggegeven aan de natuur. We moeten ze bemonsteren nu het nog kan. Als de kalksteen te lang aan weer en wind is blootgesteld, is hij niet meer 'vers' genoeg voor wetenschappelijke analyses."
Enkele van die kalksteencarrières hebben een roemrijke geschiedenis. Op sommige plekken werden er zo goed als volledige skeletten van de Mosasaurus opgegraven, een reusachtig zeereptiel dat qua vorm het midden hield tussen een varaan en een krokodil. Eén van die skeletten, een exemplaar van 13 meter lang, is te bewonderen in het Natuurhistorisch Museum in Maastricht, dat ook betrokken is bij het project.
"Het is de bedoeling om met droneopnames zoveel mogelijk bestaande groeves in een 3D-model te gieten om daarmee onder andere de exacte positie van de aangetroffen fossielen in kaart brengen", aldus Sinnesael. "Bovendien leggen we door onze bemonstering een kalksteenarchief aan, waarmee we onmiddellijk aan de slag kunnen maar ook in staat zijn om later verder onderzoek te doen wanneer er bijvoorbeeld nieuwe of betere onderzoekstechnieken beschikbaar komen."
"De groeve van Hallembaye, waar we recent hebben gewerkt, bezit de oudste lagen van het Maastrichtiaan", vult Johan Vellekoop aan. "Jongere lagen vinden we dan weer terug in andere groeves, waar we, mits akkoord van de eigenaars, later zullen bemonsteren."
Naast het pure archiveren wil het Maastrichtian Geoheritage-project ook nog een ander vraagstuk oplossen, over een materiaal dat erg belangrijk is geweest voor de vroege geschiedenis van de mens. In de kalklagen zitten namelijk mooie horizontale vuursteenbanken, die al vroeg door onze voorouders werden gebruikt om er werktuigen mee te maken. "Tussen de kalksteen zie je die overal opduiken", zegt Vellekoop. "Alleen weten we nog niet veel over hun ontstaansgeschiedenis. In de groeve van Hallembaye zie je in de profielen juist de plekken waar die vuursteenvorming begint. Door middel van chemische analyses willen we nu achterhalen welke processen aan de oorsprong liggen van de vorming van die vuursteen."
