'Antirookhorror werkt niet'

Schrikwekkende teksten en foto’s op sigarettenverpakkingen houden mensen niet af van het roken, blijkt uit Nederlands onderzoek. De ‘horrortechniek’ heeft mogelijk zelfs een averechts effect.

Wat doe je als regering wanneer een afschrikwekkend pakje sigaretten de bevolking absoluut niet van het roken afhoudt? Eenvoudig, maak het nog lelijker en afschrikwekkender. Dat is de redenering die de Australische regering lijkt te volgen, nu het tabaksfirma’s gaat verplichten om hun sigaretten in uniforme pakjes zonder opvallende merksymbolen te verkopen.

De pakjes zijn olijfgroen, volgens marketeers het lelijkste kleur in de supermarkt, met een schreeuwerige gele rand en de bekende confronterende afbeeldingen van sigarettenslachtoffers op de voorkant. De Australische beslissing kan een precedent zijn voor andere landen, zoals België en Nederland. De Stichting tegen Kanker is alvast voorstander.

De uniforme pakjes zouden minder blinken in de ogen van (potentiële) rokers - vooral jongeren - en zetten de gezondheidwaarschuwingen meer in de verf. Maar is de keuze voor schrik wel de juiste? De redenering lijkt logisch: Als mensen weten hoe slecht iets voor ze is, zullen ze het niet doen. Maar zo eenvoudig werkt het volgens onderzoekers van de Universiteit Maastricht niet.

Averechts effect
Zij waarschuwen in Health Psychology Review dat er geen enkel wetenschappelijk bewijs is dat angstaanjagende voorlichting de bevolking minder doet roken. De plaatjes en waarschuwingen kunnen zelfs averechts werken, en sommige mensen meer doen roken.

De onderzoekers combineerden de uitkomsten van alle studies die iets konden zeggen over de effectiviteit van angstaanjagende voorlichting. ‘Wat we schokkend vonden, is dat bleek dat er maar zes studies zijn die de betreffende theorie op een degelijke manier onderzochten’, zegt onderzoeker Gjalt-Jorn Peters. ‘Niet alleen is er dus amper bewijs dat het gebruik van angstaanjagende voorlichting zou kunnen ondersteunen, maar als je het bewijs dat er wel is samenvoegt, blijkt dat angstaanjagende voorlichting in het beste geval maar een klein effect heeft, en in het ergste geval misschien zelfs averechts werkt.’

Zolang er geen bewijs is geleverd dat angstaanjagende boodschappen effectief zijn, adviseren de onderzoekers daarom de antirookhorror te stoppen. (kv)