Het grootste wetenschapsevenement in Vlaanderen en Brussel biedt dit jaar een waaier aan activiteiten rond duurzaamheid. Voor het eerst volledig digitaal.
Update: Zondag 22 november hebben we de 10de verjaardag van Dag van de Wetenschap voor het eerst digitaal gevierd! Meer dan 42.000 Vlamingen hebben geproefd van wetenschap en technologie met allerhande activiteiten en een spetterende liveshow. En we hebben goed nieuws voor wie nog niet alles heeft kunnen doen, beleven of bekijken!
De website van Dag van de Wetenschap blijft online! Voortaan is het dus élke dag Dag van de Wetenschap... Genoeg tijd dus om op ontdekking te gaan en bij te leren!
Op zondag 22 november kun je alles van de tiende editie van de Dag van de Wetenschap lekker coronaproof meepikken vanuit je luie stoel. Je logt gratis in op dagvandewetenschap.be, waar je een uitgebreid aanbod vindt aan lezingen, experimenten, workshops, spelletjes, podcasts, livestreams, shows, 360°-rondleidingen, games, quizzen en doe- en bouwpakketten.
Wij gingen al eens grasduinen in wat de meer dan tachtig Vlaamse universiteiten en hogescholen, wetenschappelijke instellingen en verenigingen, musea, bedrijven en federaties te bieden hebben.
Herken de duurzaamste verpakking
Koop jij in de supermarkt groenten in bulk, in een kartonnen doosje of in een plastic potje? En sorteer je nadien die verpakking? Dergelijke keuzes bepalen wat je op het einde van de week op de stoep zet: een kleine vuilniszak, of meerdere grote. Wie wil kiezen voor de duurzaamste verpakking heeft het niet altijd onder de markt. Het is evident dat apart verpakte koekjes niet hoog scoren, maar hoe herken je tussen twee gelijksoortige verpakkingen de minst vervuilende optie? Ook verschillen in materialen, productieprocessen en recyclagemogelijkheden spelen een rol.
De initiatiefnemers van project HackthePack van Arteveldehogeschool Gent werken aan prototypes waarmee consumenten in een oogopslag kunnen zien hoe milieuvriendelijk een verpakking is. Ze onderzoeken wat producenten kunnen doen om hun verpakkingen te verduurzamen en bekijken hoe ze daarover het best communiceren met de consument.
Op de Dag van de Wetenschap kun je via het platform Sutori testen hoe het met je kennis over verpakkingen is gesteld. Je vindt er een aantal interactieve tools, waaronder een quiz, filmpjes en pagina’s met uitleg.
Vraag het Aan
Hoe bereiden we ons voor op de klimaatverandering? Kunnen we koolstofdioxide terug uit de lucht halen? Hoe redden we de biodiversiteit? Zal er in de toekomst nog voldoende drinkwater zijn? Hoeveel energie kunnen we oogsten op zeewind? Kan de natuur van een brand herstellen? Hoe verplaatsen we ons duurzamer? Wat is er aan de hand met de bijen? Hoe ziet de toekomst van windenergie op zee eruit? Het komt allemaal aan bod in de Eos-podcast Vraag het aan. In gesprekken van telkens een half uur zorgt een wetenschapper voor een uitgebreid antwoord.
De wereld duurzaam maken, hoe doe je dat?
Wil je helpen bouwen aan een duurzame wereld waarin niemand iets tekortkomt? Wil je meewerken aan oplossingen voor de aardopwarming, armoede en overbevolking? Zou het niet fantastisch zijn als je op school zou leren hoe je daaraan moet beginnen? Projectmedewerker Eef Thoen (Arteveldehogeschool Gent) legt in deze pitch uit hoe educatie voor duurzame ontwikkeling leerlingen helpt om te groeien in de rol van actieve burgers die kunnen en willen bijdragen aan een betere toekomst.
De scheepvaart van morgen
De verbranding van fossiele brandstoffen in schepen is een belangrijke bron van luchtverontreiniging en broeikasgassen. Roet en stikstofoxiden zijn schadelijk voor de gezondheid, CO2 warmt de aarde op. Jeroen Dierickx (UGent) legt uit hoe we de aandrijving van schepen kunnen aanpassen om die negatieve effecten te minimaliseren. Hij evalueert de beschikbare alternatieven: brandstofcellen, batterijaandrijvingen en motoren met methanol of waterstof. Drie criteria zijn van belang: duurzaamheid, schaalbaarheid en energiedichtheid. Dierickx geeft ook enkele innovatieve projecten mee die aantonen dat vandaag al een belangrijke basis wordt gelegd voor de scheepvaart van morgen.
Wie sorteert het slimst?
Op dit moment sorteren verwerkingsbedrijven afgedankte elektrische en elektronische apparaten manueel. Maar aangezien we in België jaarlijks gemiddeld 40.000 ton elektronisch afval produceren, is er nood aan slimme technologie om dat proces te automatiseren. Onderzoekers van IDLab-UAntwerpen-imec werken aan een automatisch en zelflerend systeem dat in een oogopslag smartphones, huishoudtoestellen, radio’s, computers en dvd-spelers kan spotten in onze gigantische afvalberg.
De onderzoekers ontwikkelen het systeem zo dat het de toestellen niet alleen herkent, maar in de toekomst ook sorteert op soort, merk en type. Dat kan handig zijn wanneer producenten specifieke materialen of onderdelen nodig hebben om er nieuwe mee te maken. Ze trainden de beeldherkenningssoftware door het meer dan een miljoen foto’s te laten zien van het elektronische afval van de afgelopen vijf jaar. De camera herkent en plaatst nu al meer dan 90 procent van de apparaten in de juiste categorie. Nog even trainen en de software wordt net zo onfeilbaar als het menselijk oog.
Welk effect heeft klimaatverandering op migratievogels?
Bioloog Michiel Lathouwers van de Universiteit Hasselt onderzoekt het gedrag van de Europese nachtzwaluw. Deze vogel broedt op de Limburgse heide maar reist elk jaar duizenden kilometers om te overwinteren in Centraal-Afrika. Om hun migratieroutes, pleisterplaatsen en overwinteringsgebieden in kaart te brengen – en om hun vlieghoogtes en snelheden te bestuderen – voorzag hij ze van kleine dataloggers. Zo kan hij nagaan hoe de migratie gelinkt is aan de omgeving waarin de vogels zich bevinden, en kan hij achterhalen welke impact bedreigingen als klimaatverandering en veranderingen in menselijk landgebruik hebben op deze soort.
Op de Dag Van de Wetenschap zet de Universiteit Hasselt korte filmpjes online waarin wetenschappers vertellen welk soort onderzoek ze uitvoeren. Je vindt er natuurlijk eentje over de Europese nachtzwaluw. Maar er zijn ook beelden van de zoogdierenpopulatie in het Nationaal Park Hoge Kempen, die zijn vastgelegd door wildcamera’s. En er is een update van het onderzoek in de Ecotron, waarin wetenschappers nagaan of de heide in 2070 even mooi zal bloeien als nu.
Breng de natuur in huis
Niets zo efficiënt tegen stress als een boswandeling of fietstochtje. Heeft de natuur datzelfde effect als we ze in huis halen? Welke natuurelementen halen onze stress het meest naar beneden, en zijn er die ons doen kiezen voor gezonde voeding? Nathalie Michels (UGent) onderzoekt hoe de integratie van natuur onze gezondheid positief kan beïnvloeden. Om data te verzamelen voert ze op de Dag van de Wetenschap een online experiment uit. Deelnemers krijgen foto’s te zien van interieurs met planten, hout en groengekleurde elementen. Ze moeten aangeven welke foto’s hun voorkeur genieten en waarom. De resultaten zullen bepalen welke natuurelementen Michels later in bedrijfscafetaria zal integreren voor verder onderzoek.
Probeer te overleven als een paling
Wist je dat de paling ernstiger bedreigd is dan de panda, de koala en de Siberische tijger? Op veertig jaar tijd is de populatie met 98 procent afgenomen. Ondanks die status weten we er bitter weinig over. Marien bioloog Pieterjan Verhelst (UGent) volgt de diertjes met een zender. Hij brengt onder andere in kaart welke migraties ze ondernemen en welke hindernissen ze onderweg tegenkomen. Op de Dag van de Wetenschap stelt hij een computerspel voor waarin je zelf die levensgevaarlijke reis kunt ondernemen. In het spel begeleid je een paling langs en tussen obstakels op weg naar zee, waar palingen zich voortplanten. Onderweg kom je vanalles te weten over de paling en de impact van die obstakels. Eos ging vorige winter met Verhelst mee op onderzoek.
Doe-het-zelfwetenschapsbox
Wie thuis zelf aan de slag wil, kan in bibliotheek Muntpunt in Brussel de Wetenschapsbox afhalen. De doos is samengesteld door vier onderzoeksgroepen van de Vrije Universiteit Brussel en bevat alles wat je nodig hebt om samen met de kinderen een aantal wetenschappelijke experimenten uit te voeren. Je kunt met je smartphone je eigen 3D-illusie maken, DNA uit een tomaat halen, zelf een VR-bril in elkaar knutselen en ontdekken hoe gamen kan helpen om patiënten sneller te genezen, bacteriën kweken, een kunstwerkje maken met licht dat door polarisatie van kleur verandert, en zelfs efficiënter leren reizen op basis van wiskundige principes.
Basket je beter in 5G?
Het grote voordeel van een 5G-netwerk is dat alles sneller gaat. Het duurt veel minder lang om data te versturen. Onderzoekers van IDLab-UAntwerpen-imec illustreren dat voordeel op een grappige manier door proefpersonen een virtual reality-bril op te zetten waarop ze de buitenwereld zien door de ogen van een 3D-camera. Vervolgens laten ze hen passes geven met een basketbal, zowel in 4G als in 5G. Waar ze op een 4G-netwerk de bal telkens missen, zijn ze dankzij de snellere reactiesnelheden op een 5G-netwerk wel op tijd om de bal correct te vangen.
Eos Pipet
De Eos Pipet bekroont een jonge, beloftevolle onderzoeker die in Vlaanderen actief is. Met deze award wil Eos, in samenwerking met de Jonge Academie, wetenschap en technologie op een positieve manier onder de aandacht van het grote publiek brengen.
Voor meer informatie en het volledige programma ga je naar dagvandewetenschap.be
