Afkomst oorspronkelijke Paaseiland-bewoners blijft een mysterie

Hoe meer afgelegen en geïsoleerd een eiland, hoe meer het tot onze verbeelding spreekt. Paaseiland – of Rapa Nui in de plaatselijke volksmond – is er een schoolvoorbeeld van. Het eiland dat op paaszondag1722 door de Nerderlander Jacob Roggeveen werd ontdekt en dat vooral beroemd is voor de moai, de metershoge beelden uit tufsteen, blijft wetenschappers fascineren.

Men vraagt zich bijvoorbeeld af of het eiland ook al vóór 1722 door een beschaving werd bezocht, bijvoorbeeld uit precolumbiaans Zuid-Amerika, toen dat nog niet gekoloniseerd was door de Spanjaarden. Om dat te onderzoeken wordt de genetica van de huidige lokale bevolking onderzocht. In een studie van een paar jaar terug vonden wetenschappers sporen van Zuid-Amerikaans DNA terug, waaruit de conclusie rolde dat er al contact was tussen Paaseiland en precolumbiaans Amerika. De auteurs van die studie situeerden dat contact tussen 1280 en 1425, de bloeitijd van de beschaving op het Paaseiland.

Maar een nieuwe studie van Amerikaanse archeologen spreekt dat nu tegen. Op basis van genetisch onderzoek op een aantal skeletten opgegraven in de jaren 1980 en daterend van vóór 1722 en erna, trekken ze de conclusie dat de Zuid-Amerikaanse ‘vingerafdrukken’ in het DNA van de levende Paaseilanders veel jonger zijn.

Deze archeologen vonden immers geen enkel spoor van een genetische vermenging terug. Pas na 1722 kwamen de inwoners van Rapa Nui dus (weer) in contact met de bevolking van het dichtstbijzijnde continent – het moet trouwens gezegd dat de Europeanen niets dan ellende brachten zoals uitroeiing, slavernij en ziekte, precies zoals ze ook in Amerika deden.

De grootste vraag blijft dus onbeantwoord: waar kwamen de oorspronkelijke Paaseilanders vandaan? Kwamen ze uit Amerika – maar dan lang vóór de bloeitijd in de 13^de en 14^de eeuw? Of uit het westen, van andere Polynesische eilanden zoals Tahiti?