Beweegbare wenkbrauwen hielpen ons overleven

Zeshonderdduizend jaar gelden zagen de wenkbrauwen van onze voorouders er heel anders uit. Hun schedel kende een uitpuilende botstructuur ter hoogte van de wenkbrauwen. Bovendien hadden de wenkbrauwen minder haar. Langzamerhand evolueerde die wenkbrauwen naar wat we nu hebben: duidelijk zichtbare wenkbrauwen die we goed kunnen bewegen. We hebben ook geen uitstekende botstructuur meer.

Die flexibele wenkbrauwen zorgen dat wij genuanceerde emoties kunnen uitdrukken, elkaar zo beter begrijpen en zelfs beter kunnen samenwerken. Uiteindelijk levert dat een groot sociaal netwerk op, waardoor de moderne mens nog altijd leeft, stellen wetenschappers van de University of York.

Zo kan je je wenkbrauwen even snel op en neer wippen om te laten merken dat je iemand hebt gezien en open staat voor sociale interacties. De binnenkant van je wenkbrauwen omhoog doen, laat empathie zien.

De Britse onderzoekers boosten een versteend schedel na met 3D-software, om uit te zoeken waarom de wenkbrauwen zo zijn veranderd. De schedel wordt bewaard in het National History Museum, is zo’n 200,000 tot 600,000 jaar oud en behoort tot de Homo heidelbergenis.

Er is al langer een academische discussie gaande over de vraag waarom onze wenkbrauwen zo zijn veranderd door de eeuwen heen, en waarom de schedel er vroeger zo anders uit zag. Mogelijk om de schedel te verstevigen en daarmee te beschermen tegen de kracht van het kauwen, luidt een theorie. Volgens een andere theorie zijn er wenkbrauwen om de ruimte tussen het hoofd en de ogen te vullen. De wetenschappers gebruikten het 3D-model als proefkonijn en plaatsen de botstructuur van de wenkbrauwen naar achteren. Zo bleek dat dit geen ruimtelijk problemen opleverde, en ook geen problemen met kauwen. Die theorieën gaan dus niet op.

Wenkbrauwen beschermen de ogen bovendien niet tegen haartjes, stofjes en zweet, bleek al uit eerder onderzoek. Dus concluderen de wetenschappers dat de wenkbrauwen nuttig zijn voor sociale communicatie en dat de uitpuilende botstructuur is verdwenen als bijeffect van het steeds smaller worden van gezichten.

De moderne mens is de enige mensachtige die nog leeft, mede omdat zij een groot sociaal netwerk hadden en daar ten tijden van problemen gebruik van maakten. Zo konden zij bij vrienden overnachten, en was er minder inteelt.

Onze flexibele wenkbrauwen maken het mogelijk om complexe emoties als empathie uit te drukken. Zo begrijpen we elkaar beter. Sterker nog: mensen die een botoxbehandeling zijn ondergaan, hebben meer moeite om zich in te leven in anderen en zich daarmee te identificeren.

Dit artikel is gepubliceerd in het vakblad Nature Ecology & Evolution.