Bijl van Ötzi kwam uit Toscane

Precies een kwarteeuw na de ontdekking van ijsmummie Ötzi is weer nieuwe informatie onthuld over de bijzonderste aller oermensen.

Vorige week vond in het Noord-Italiaanse Bolzano, in het museum waar de beroemdste ijsmummie aller tijden zijn laatste rustplaats heeft, een speciale bijeenkomst plaats voor de wetenschappers die zich de voorbije kwarteeuw met Ötzi hebben beziggehouden.

Nu, 25 jaar nadat onderzoekers het uitzonderlijk goed bewaarde lijk uit een gletsjer in het Ötztal trokken, blijft de vijfduizend jaar oude herder/jager verbazen. Italiaanse archeologen presenteerden de resultaten van hun metallurgisch onderzoek naar de koperen bijl van Ötzi.

Koper uit hartje Toscane

De archeologen keken naar de verhouding van de loodisotopen in het koper, een soort vingerafdruk die uniek is voor de mijn of groeve waaruit het koper werd gewonnen. En jawel, de onderzoekers konden die mijn identificeren, al bevond die zich niet in Ötzi’s leefgebied Zuid-Tirol, maar honderden kilometers naar het zuiden, in hartje Toscane.

De ontdekking doet nieuwe vragen rijzen. Had Ötzi de bijl zélf gekocht (of gekregen of gestolen) in Toscane? Of bestond er in die tijd, toen de landbouw in Europa nog vaste voet aan de grond moest krijgen, al zoiets als een pril handelsnetwerk? Of misschien wijst de ontdekking wel op een kleine volksverhuizing van de stam van Ötzi van de streek rond het huidige Firenze naar het noorden?

Mogelijk is de nieuwe informatie ook belangrijk in het ophelderen van de moord op Ötzi, want het staat vast dat hij dodelijk werd getroffen door een pijl in zijn linkerschouder afgevuurd door een nog onbekende dader.

Ötzi maakte bijl toch niet zelf

Terwijl de bijeenkomst in Bolzano nieuwe vragen deed rijzen, werden er ook andere definitief beantwoord. Sporen van koper en arseen in Ötzi’s haren wezen er bijvoorbeeld eerder op dat de jager mogelijk zélf zijn bijl had vervaardigd. Na een gedetailleerde isotopenanalyse, waarvan de resultaten ook vorige week in Bolzano werden onthuld, blijkt die hypothese echter geen steek meer te houden. De Britse geochemici die de analyse uitvoerden vonden immers te weinig metaalsporen in de interne organen van Ötzi terug. (sst)

Bron: Gilberto Artiola, University of Padua en Wolfgang Müller, University of London