Compleet genoom van een neanderthaler ontrafeld

Wetenschappers hebben uit een teenbotje van een 50.000 jaar oude Siberische neanderthalervrouw haar hele genoom ontrafeld. Het erg volledige genoom suggereert dat er veel incest was bij deze mensengroep, en geeft ons na vergelijking met het genoom van Homo sapiensmeer inzicht in wat onze menselijke lijn uniek maakt.

Het teenbotje werd in 2010 gevonden in de Denisova-grot in het Siberische Altaigebergte. Met de modernste technieken slaagden wetenschappers van het Max Planck Instituut voor Evolutionaire Antropologie erin de DNA-volgorde van de vrouw met vrijwel dezelfde nauwkeurigheid in kaart te brengen als bij de mens vandaag.

Het genetische materiaal van deze neanderthaler bevat een schat aan informatie. Zo lijkt de set genen die ze van haar moeder erfde zodanig op de chromosomen die ze van haar vader kreeg, dat haar ouders waarschijnlijk halfbroer en halfzus waren. De onderzoekers vermoeden dat incest vaak voorkwam bij deze neanderhalers, omdat ze in kleine groepen leefden. 

De onderzoekers vergeleken het genoom van deze ‘Siberische neanderthaler’ ook met DNA-sequenties van andere neanderthalers, met het genoom van een Denisova-mens (een zustergroep van neanderthalers) en met dat van 25 moderne mensen, om beter te begrijpen wat onze lijn zo uniek maakt. Ze konden een definitieve lijst opstellen van mutaties die in Homo sapiens verankerd bleven nadat onze voorouders zich 600.000 jaar geleden afsplitsten van neanderthalers en Denisova-mens. In die weliswaar korte lijst staan mutaties die van belang zijn bij de ontwikkeling van het brein. Dat willen de onderzoekers nu verder gaan uitspitten.

De genetische analyse laat ook zien dat er meer kruisingen zijn geweest tussen oude vroegmenselijke populaties dan we altijd dachten. Zo is en paar procent van het DNA uit het teenbotje afkomstig van een oude mensensoort, mogelijk van Homo erectus, die tussen 1,8 miljoen en 150.000 jaar geleden leefde. Dat oude DNA zou volgens de onderzoekers via Denisova-mens tot in het genoom van de Siberische Neanderthaler zijn geraakt.

De studie staat deze week in Nature. (rvb)