Het visueel weer tot leven brengen van twee uitgestorven tweevoetige dinosauriërs levert een uniek beeld op én werpt een nieuw licht op de evolutie van het leven in de lucht.
Illustratie: Gabriel Ugueto
De fossielen van twee dinosauriërs maakten al een tijdje duidelijk dat ze tot een uitgestorven soort behoorden. Maar waarom verloren Yi en Ambopteryx, zoals ze gedoopt werden, en hun soortgenoten de evolutionaire strijd? Een team biologen van de Amerikaanse Mount Marty University zocht het antwoord met een dubbele techniek. Stap één: met lasertechnologie opsporen waar hun zacht weefsel zich bevond en zo reconstrueren hoe ze eruitzagen. Stap twee: wiskundige modellen loslaten op variabelen zoals gewicht, spierlocatie en vleugelspanwijdte. Het leidde niet alleen tot een spectaculair beeld van een dier dat we nog nooit in al zijn glorie hadden gezien.
Yi en Ambopteryx waren zowel vroege als vreemde vogels. Letterlijk. Het zijn specimens van theropoden, tweevoetige dinosauriërs, die 160 miljoen jaar geleden leefden, en ze leken op parkieten van ongeveer een kilo met vleermuisvleugels. En dat maakt hen ook wetenschappelijk gezien interessante vogels.
Vliegkunst
Ten eerste omdat ze in de bomen leefden en insecten, zaden en planten aten. In tegenstelling tot de meeste andere theropoden, die carnivoren waren, en het bij de begane grond hielden. De theropoden zijn de evolutionaire bakermat van de huidige vogels die, kort samengevat, in het vroege Krijt de kunst van het vliegen perfectioneerden. En dat is de tweede reden waarom Yi en Ambopteryx wetenschappelijk relevant zijn.
Ondanks hun vleugels hebben ze het vliegen namelijk nooit onder de knie gekregen. Ze konden alleen maar onhandig van boom naar boom zweven. Daardoor waren ze als prooi niet opgewassen tegen boomklimmende vleeseters, en als voedselverzamelaar werden ze de loef afgestoken door vroege vliegers. Resultaat: na een paar miljoen jaar, een oogwenk in de evolutiebiologie, waren ze uitgestorven. Of zoals hoofdverslaggever Thomas Dececchi het samenvat: ‘Vanaf het moment dat ze onder druk kwamen, verloren ze hun levensruim: zo konden het niet winnen op de grond, en ze konden het niet halen in de lucht. Ze waren dus ten dode opgeschreven.’
Meer weten over dinosauriërs? Luister dan zeker ook naar deze podcastaflevering met paleontoloog Koen Stein. Daarin vertelt hij wat we intussen weten over de heerschappij en neergang van deze mysterieuze dieren:
