Historische figuur in het nieuws: Aletta Jacobs

Eind april 1915, in volle Eerste Wereldoorlog, organiseerde de Nederlandse arts en feministe Aletta Jacobs (1854-1929) een internationale vrouwenconferentie voor vrede in Den Haag. Eind april 2015 werd in diezelfde stad een borstbeeld voor haar onthuld.

Als pientere dochter van een plattelandsdokter in Groningen had Aletta Jacobs al snel de ambitie om net zoals haar vader en haar broer geneeskunde te studeren. Vrouwen werden in de 19de eeuw echter nog niet toegelaten tot de universiteit. Aletta schreef als zestienjarige zelf toenmalig Nederlands premier Thorbecke aan om haar zaak te bepleiten. Met succes, want in 1872 mocht ze zich toch inschrijven als student geneeskunde. Als allereerste vrouw in Nederland haalde ze een universitair diploma. Na haar studies loopt ze stage in een Londens ziekenhuis. In Londen maakte ze ook kennis met suffragettes die strijden voor vrouwenkiesrecht. Terug in Nederland begint ze in 1879 in Amsterdam een dokterspraktijk voor vrouwen en kinderen.

Enkele jaren later wil ze zich verkiesbaar stellen bij de gemeenteraadsverkiezingen, maar ook daar botst ze met de wet die bepaalt dat alleen mannen mogen meedoen aan de verkiezingen. Ze besluit haar artsenpraktijk op te geven en zich voortaan voltijds te wijden aan de strijd voor het vrouwenkiesrecht. In 1903 wordt ze verkozen tot voorzitster van de net opgerichte Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht (VVK). Wereldwijd voeren feministes dezelfde strijd: een jaar later wordt in Berlijn de Wereldbond voor Vrouwenkiesrecht opgericht.

Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog wordt het tweejaarlijkse congres dat normaal zou moeten doorgaan in Berlijn in 1915, afgelast. Aletta ijvert ervoor om het toch te laten doorgaan, in het neutrale Nederland, en het te koppelen aan een vredesconferentie. Uiteindelijk komt de conferentie er, en zullen meer dan 1000 vrouwen uit neutrale én oorlogvoerende landen naar Den Haag afzakken om een vreedzame uitweg uit de oorlog te zoeken. Daar werd ook de basis gelegd voor de latere Womens International League for Peace and Freedom, die nog steeds bestaat. In de nasleep van het congres reisde Aletta ook nog naar de Verenigde Staten, waar ze met de Amerikaanse president Woodrow Wilson kon praten.

Aletta heeft nog meegemaakt dat het vrouwenkiesrecht werd ingevoerd in Nederland (in 1919 – in België zou het duren tot 1948), maar ze werd zelf nooit gekozen tot volksvertegenwoordiger. Ze stierf in 1929, op 75-jarige leeftijd.

Meer lezen over Aletta Jacobs en het vredescongres van 1915? Zie Rosadoc.