Historische figuur in het nieuws: keizer Augustus (63 v. Chr. – 14 n. Chr.)

Dit jaar is het 2000 jaar geleden dat Romes eerste keizer, Augustus, stierf. De verjaardag wordt in Rome en elders herdacht, maar niet alle archeologische sites gelinkt aan de keizer worden met evenveel zorg behandeld.

Sinds kort kun je in Rome weer de woonvertrekken van keizer Augustus en zijn vrouw Livia bezoeken op de Palatijn. Na jaren restauratiewerk zijn nu prachtig gerestaureerde fresco’s te bewonderen in felle kleuren, met voorstellingen van bloemenkransen tot plattelandsscènes en tempelcomplexen. Vanwege de fragiele aard van de kunstwerken worden elke dag maar drie kleine groepen bezoekers binnengelaten gedurende maximaal een kwartier.

De timing voor de heropening is niet toevallig. In Rome wordt dit jaar de 2.000ste verjaardag van de dood van Augustus in 14 n. Chr. herdacht. Augustus werd in 63 v. Chr. geboren als Caius Octavianus, en door zijn grootoom Julius Caesar bij testament geadopteerd. Hij was Rome’s eerste keizer en stichter van het Romeinse keizerrijk. Zowel zijn adoptieve familienaam Caesar als zijn titel Augustus werden later courante titels voor de Romeinse keizers. Caesar werd in verschillende talen bovendien het woord voor de functie ‘keizer’: niet alleen in onze taal, maar bijvoorbeeld ook in het Duitse ‘Kaiser’ en het Russische ‘tsaar’.

Augustus’ heerschappij zou veertig jaar duren en Rome geen windeieren leggen. Hij zorgde voor vrede en welvaart na 100 jaar burgeroorlog, bouwde het wegennet in Italië verder uit en zette een goed functionerend koeriersysteem op poten.

Onder zijn heerschappij werd Rome grondig herbouwd en verfraaid; zelf pakte Augustus volgens Romeinse geschiedschrijvers op zijn sterfbed uit met de oneliner ‘Voor mijn komst was Rome van baksteen, maar ik laat het achter in marmer’.

Ondanks de herdenking dit jaar kampen sommige archeologische sites die gelinkt zijn aan Augustus, met serieuze problemen. Zijn mausoleum ligt al jaren te verkommeren, maar naar verluidt zouden nu eindelijk de nodige fondsen gevonden zijn om met de restauratie te beginnen.

Dat lot is voorlopig nog niet weggelegd voor de keizerlijke stallen, die enkele jaren geleden werden ontdekt bij de aanleg van een ondergrondse parkeergarage. In die stallen stonden de paarden die Augustus aan overwinningen moesten helpen bij de paardenracen op het Circus Maximus. Omdat er geen geld is om de site op een verantwoorde manier te conserveren, zit er nu niets anders op dan de vondsten te herbegraven. Zo wordt de site tenminste toch gevrijwaard van plunderingen en erosie.

Meer info: begin november gaat in de Koninklijke Bibliotheek in Brussel een driedaags colloquium over keizer Augustus door, zie www.kbr.be