Historische figuur in het nieuws: Roodkapje

We kennen het verhaal van de gebroeders Grimm, maar het aloude sprookje Roodkapje wordt over de hele wereld verteld in maar liefst 58 variaties. De oerversie ontstond meer dan 2.000 jaar geleden in Europa, stelden onderzoekers vast.

In 1812 publiceerden de Duitse gebroeders Grimm het sprookje Roodkapje, maar de wortels van het verhaal van het meisje dat bij een bezoek aan haar oma in het bos wordt opgegeten door een wolf, zijn veel ouder. Wetenschappers onderwierpen het sprookje aan een fylogenetisch onderzoek, een methode die normaal gebruikt wordt bij het opstellen van stambomen van soorten. In tegenstelling tot wat tot nu toe gedacht werd, stamt het sprookje niet uit het Verre Oosten, maar uit Europa.

Het sprookje blijkt eerst opgedoken te zijn in Frankrijk, Oostenrijk en Noord-Italië, als mondelinge overlevering. Het heette toen ‘De wolf en de kinderen’, en ging over een wolf die zich vermomt als mama geit, en dan de jonge geitjes opeet. In sommige landen wordt het verhaal overigens nog op die manier verteld.

Rond 1600 schreef de Franse auteur Charles Perrault het neer, waarna het door de Grimms 200 jaar later opnieuw werd opgepikt en als Roodkapje werd herteld. Het happy end komt overigens uit de pen van de Grimms; in het oorspronkelijke verhaal worden de kinderen onherroepelijk opgevreten.

Terwijl ‘De wolf en de kinderen’ in Europa evolueerde naar het neergeschreven verhaal van Roodkapje, reisde het in de oorspronkelijke mondelinge vorm langs de zijderoute naar Azië, waar het in Japan, Korea en China populair werd als ‘De tijger-grootmoeder’. In die versie waarschuwt een moeder haar kinderen om geen vreemdelingen binnen te laten terwijl ze eten gaat zoeken. Maar een tijger verkleedt zich als een grootmoeder en slaagt er toch in het vertrouwen van de kinderen te winnen, waarna hij het jongste kind opeet. Het oudste kind ontdekt dat de ‘grootmoeder’ eigenlijk een tijger is en weet zich te redden.

Het oorspronkelijke mondelinge Europese verhaal bereikte enkele eeuwen geleden ook Afrika, waar het los van de Europese versie evolueerde naar het Roodkapje-verhaal zoals we dat nu kennen. (aa)