KU Leuven geeft archeologisch topstuk terug aan Egypte

In 1980 ontdekte een team Belgische archeologen onder leiding van prof. Pierre Vermeersch (KU Leuven) nabij Nazlet Khater in Egypte een uitzonderlijk goed bewaard skelet van een prehistorische man. Na meer dan dertig jaar keert het binnenkort terug naar Egypte, meldt de website archeonet.

Het belang van de man van Nazlet Khater kan nauwelijks overschat worden, zegt professor Vermeersch, die inmiddels op emeritaat is, aan de telefoon. De ontdekking van het skelet, die hij in 1980 samen met collega’s van het Belgian Middle Egypt Prehistoric Project van de KU Leuven deed in opper-Egypte, past in de discussie die sinds enkele decennia aan de gang is rond de uittocht van de moderne mens uit Afrika.

Zo’n 70.000 à 80.000 jaar geleden zwermde de moderne mens vanuit zijn Afrikaanse geboortegrond uit over de rest van de wereld, waar hij andere mensensoorten geleidelijk aan verdrong. Van die anatomisch moderne mens waren tot dan toe alleen resten gevonden in zuidelijk en oostelijk Afrika.

Het skelet van Nazlet Khater was tot voor kort niet alleen het oudste teruggevonden specimen van een moderne mens buiten die ontstaansregio, het is ook uitzonderlijk volledig bewaard. Het mist alleen enkele delen van de benen en voetbeentjes. In Europa zijn pas veel later, in 2003, resten van een even oude anatomisch moderne mens gevonden. Het gaat tot op heden om één enkele vindplaats, de zogenaamde Berengrot in Roemenië.

Toen de Leuvense onderzoekers het Egyptische skelet ontdekten, gingen ze er omwille van de duidelijk moderne anatomie in eerste instantie van uit dat het uit het begin van de predynastieke periode (ca. 5000-3000 v. Chr.) dateerde. Ongewoon was wel dat de dode in z’n volledige lengte was begraven, terwijl geweten was dat dat in de predynastieke periode in gehurkte positie gebeurde. Bovendien had de man als grafgift een bijl bij, die de archeologen ook niet konden thuisbrengen.

Toen enige tijd later op enkele honderden meters van het graf een vuursteenmijn werd ontdekt, vielen de puzzelstukken in elkaar. Die tweede site kon aan de hand van C-14-metingen gedateerd worden en bleek 40.000 jaar oud. Niet alleen leverde dit het bewijs dat mensen al zo vroeg ondergronds op zoek gingen naar vuursteen, bovendien werden daar ook gelijkaardige bijlen gevonden als in het graf. Het skelet dateert dus uit dezelfde periode, en is tussen 40.000 en 35.000 jaar oud.

Ondertussen waren de resten echter al in Leuven beland voor verder onderzoek. In die periode liet de Egyptische wetgeving immers nog toe dat buitenlandse archeologische missies een deel van de vondsten mee naar huis namen. Voor de beenderen was toen weinig belangstelling, en dus was hun toewijzing aan de Leuvense universiteit snel geregeld. In Leuven werd het met medewerking van internationale specialisten grondig bestudeerd, en werd het uitzonderlijke belang van de man van Nazlet Khater pas echt duidelijk.

Enkele jaren geleden werd diplomatiek overleg opgestart tussen België en Egypte om het skelet, dat nu tot het Egyptische culturele erfgoed wordt gerekend, te repatriëren. Binnenkort krijgt de man van Nazlet Khater een ereplaats in het nieuwe Nationale Museum van de Egyptische beschaving in Fustat, Caïro.

Elke twee weken het recente nieuws op gebied van geschiedenis en archeologie in de mailbox? Meld je dan nu aan voor de Memo nieuwsbrief.