Hoe geëmancipeerd was de 16de eeuw? Werden vrouwen op een andere manier terechtgesteld dan mannen? Kregen ze andere straffen of niet?
Deze aflevering brengt ons naar Ieper waar kroniekschrijver Augustijn Van Hernighem de terechtstelling zag en beschreef van bendeleidster Barbele Taquits. Volgens hem stierf Barbele met een mannelijk hart. Wat dat juist is, daar vertelt Isabel meer over.
Hertaling kronieken
In deze aflevering leest historica Isabel Casteels voor uit de kroniek van een exectie. De (hertaalde) teksten kan je hieronder lezen.
Was te Ieper gevangen voor het stelen van een geldkas, en had gedurende lange tijd veel gestolen en vele moorden gepleegd.
En ze had nog enkele meisjes en jongens in dienst, met wie ze met behulp van gewelddadige misdadigers vele slechte daden volbracht, want deze slechte groep/groep slechteriken was meer dan 200 man sterk.
De vrouwen van dit land, zijn behalve heel mooi, zoals al is gezegd, ook zeer zedelijk, vriendelijk, en liefelijk: Want zij beginnen van kinds af aan, zoals in dit land gebruikelijk is, vrij met elkaar om te gaan, zodat zij zowel in de handel, het spreken, en alle dingen vaardig, behendig en bekwaam worden. Ze blijven niettemin in deze vrijheid zeer eerlijk en deugdelijk, en gaan niet alleen naar de stad om hun zaken te regelen, maar reizen door het hele land van hier naar daar, met weinig gezelschap, zonder daarop aangesproken te worden. Ze zijn zeer sober, vlijtig en altijd bezig, en leiden het huishouden, iets waar de mannen zich niet om bekommeren.
Maar ze tonen ook hun vaardigheid in handel, inkoop en verkoop. En ze zijn bekwaam in woord en daad van zaken die typisch aan mannen toebehoren. Ze doen dit met zo’n behendigheid en vlijt/toewijding dat op veel plaatsen, zoals in Holland en Zeeland, mannen de vrouwen alles laten regelen. Dit komt mede doordat mannen veel van huis zijn, vanwege de koophandel, zeevaart, of visserij.
Had lang geregeerd, wel 10 tot 12 jaar.
Op 17 april, een vrijdag, heeft de hoogbaljuw (verwijst naar een belangrijke ambtenaar in het bestuurlijke systeem van vroegere tijden. Het was een hoge functionaris die verantwoordelijk was voor het handhaven van de wet en orde in een bepaald gebied ) mijnheer van Rymersch, na een langdurende ondervraging, de gevangen, die lang gevangen hebben gezeten, terechtgesteld..
Zo werd ze veroordeeld tot het streven door levende verbranding.
Op 18 april, een zaterdag, bleef het schavot van de eerder genoemde Barbele staan en de galg ook. En daar werd een vrouw, een medeplichtige van Barbele, voorgeleid.
En toen de Vierschaar (een term die vroeger werd gebruikt om een gerechtelijke zitting of rechtszitting aan te duiden ) bijeen was gekomen, werd deze vrouw genaamd Janne veroordeeld. Ze is geboren in Beveren in Veurne-Ambacht. Vanwege haar langdurige dieverij en vanwege andere slechte feiten, namelijk van een moord waaraan zij medeplichtig was, werd ze met de strop opgehangen aan de galg totdat de dood volgde.
En daar stonden twee van de kinderen aan de schandpaal. De ene, het meisje, werd rondom met de roede geslagen en de knecht gegeseld en gebrandmerkt.
En er waren drie jonge knechtjes die de veroordeelde hadden geholpen met haar dieverij en andere slechte feiten. Deze drie werden veroordeeld om op een schavot te staan en toe te kijken terwijl de executie werd uitgevoerd, die op het punt stond te beginnen. En na hun dood werden deze jonge knechten gegeseld tot bloedens toe en ze werden zes jaar verbannen uit de stad en het schependom van Ieper en de zeven Kasselrijen (een bestuurlijke en juridische onderverdeling binnen sommige middeleeuwse en vroegmoderne Europese gebieden, zoals de Lage Landen. Het was een administratieve regio die meestal onder het gezag stond van een baljuw of drossaard, en het omvatte vaak meerdere dorpen, steden en landelijke gebieden.).
Maar nooit zag men een vrouw sterven met zo’n mannelijk hart, want zij bracht iedereen tot tranen door zo’n berouwvolle woorden over haar misdaden. De prior van de Augustijnen, broeder Jan Cools, was haar biechtvader en ze stierf geduldig en volgens het recht . Zo werden ze terechtgesteld te Frezenberg (Frezenberg is een plaats in België, gelegen in de provincie West-Vlaanderen, nabij de stad Ieper.)
En na de uitspraak was het recht volledig nageleefd en uitgevoerd. Ze werden één voor één opgehangen. En ze stierven met waardigheid. De jongeman vermaande zijn medeplichtigen, de jonge knechtjes, om hun leven te beteren. En na de executie werden de vrouw en de jongen terechtgesteld, en de anderen werden begraven.
Tot Gods eer, zo begint hier een zekere beschrijving van alle waarachtige zaken die hebben plaatsgevonden binnen de stad Ieper en het land van Vlaanderen, Brabant, Henegouwen, Artesië, Holland, Zeeland, Friesland en meer andere landen en koninkrijken. Hierbij worden ook alle gerechtelijke zaken in deze stad beschreven, beginnende in het jaar 1462 en daaropvolgend, alles in de marge genummerd als nummer 1, 2, 3, enzovoort, met hun misdaad en naam, de dag en de datum van het jaar en de maand, en onder wiens gezag ze gestorven zijn. Al deze informatie is zeer waarheidsgetrouw beschreven door Augustijn van Hernighem, zoon van Jan, beginnend omtrent Sint-Bamis (Bevrijdingsdag) 1562.
