Oudste complete zenuwstelsel

De resten van een half miljard jaar oud zeediertje bevat het oudste bewaard gebleven centraal zenuwstelsel. Het schept klaarheid over de voorouders van spinachtigen.

Het Chengjiang-gebied in Zuid-China is onder paleontologen bekend door de vele 520 miljoen jaar oude fossielen die er gevonden worden. De zoveelste vondst daar, een 3 centimeter lang fossiel diertje dat nooit eerder werd beschreven, leek dus niet zo uitzonderlijk. Ware het niet dat het fossiel het oudste voortreffelijk bewaarde centraal zenuwstelsel bevat. Eentje dat bovendien een evolutionair raadsel oplost.

Het fossiele diertje behoorde tot een uitgestorven groep zeegeleedpotigen, de megacheirans. Waar die precies thuishoorden in de evolutionaire boom was niet echt geweten. Het vermoeden dat ze voorouders waren van chelicerata (vandaag nog bestaande uit de klassen spinachtigen, degenkrabben en zeespinnen) wordt nu bevestigd door het centraal zenuwstelsel van het fossiel. Dat bevat heel wat overeenkomsten met de hedendaagse schorpioenen en aanverwanten. Dat wil zeggen dat de chelicerata minstens een half miljard jaar geleden vertakten van de andere geleedpotigen.

Het diertje met uitgerokken lichaam leefde 520 miljoen jaar geleden in de oceaan, waar het rondzwom of -kroop. Het had twee ‘scharen’ op het hoofd waarmee het waarschijnlijk kon grijpen of voelen.

De onderzoekers, geleid door prof. Nick Strausfeld (University of Arizona) en Greg Edgecomb (London Natural History Museum), reconstrueerden het centraal zenuwstelsel door een CT-scan te combineren met een lasertechniek die chemische elementen zichtbaar maakt. Hun bevindingen staan in het jongste nummer van Nature. - TN