Archeologen willen maar al te graag weten wat er op een bepaalde locatie groeide en bloeide: dit onthult immers veel over het voedselpatroon van onze voorouders. Gelukkig, en in tegenstelling tot wat je zou vermoeden, blijven er ook anorganische resten over wanneer planten wegrotten in de bodem.
Rosalie Hermans: “Tussen de cellen van planten zitten er fytolieten verscholen: letterlijk vertaald zijn dit plantsteentjes. Ze bestaan uit silica, een sterk materiaal dat vaak voorkomt in de natuur. De precieze functie van deze steentjes is nog onduidelijk, we vermoeden dat ze planten versterken en beschermen.”
Fytolieten zijn een belangrijke sleutel om te achterhalen welke plantweefsels er aanwezig waren in het verleden Rosalie Hermans
De plantsteentjes zijn zeer divers: “Wanneer je de fytolieten onder de microscoop legt, zie je allerlei driedimensionale vormen. Er passen ongeveer twintig fytolieten in een vierkante millimeter, wat overeenkomt met een vergroting van 400x tot 750x onder de microscoop. De plantsteentjes gaan trouwens ontzettend lang mee: er zijn plantsteentjes gevonden die maar liefst zestig miljoen jaar oud waren.”
“Deze fytolieten zijn een belangrijke sleutel om te achterhalen welke plantweefsels er aanwezig waren in het verleden. Toch is deze archeologische onderzoeksmethode momenteel nog onderbelicht.”
Zwarte lagen
Voor haar masterproef voerde Rosalie Hermans zelf een fytolietenonderzoek uit op de archeologische site in de Kreupelenstraat, in het centrum van Brussel. “Tijdens bouwwerken in 2014 werd daar een veenpakket aangetroffen dat gedateerd werd tussen het 9de millennium v.Chr. en de 13de eeuw na Christus.”
Dankzij innovaties in de archeologie graven we nu veel efficiënter op Rosalie Hermans
"Daarbovenop vond men ook twee zwarte lagen, die gedateerd werden tussen de 13de en de 15de eeuw na Christus. Dit zijn zwarte hompen aarde die op het eerste gezicht weinig interessant lijken. Maar als je ze microscopisch gaat onderzoeken, bevatten ze een schat aan informatie.”
“Beide lagen werden uitvoerig bestudeerd vanuit verschillende archeologische disciplines, waaronder bodem- en botanisch onderzoek. Het veenpakket bracht veel nieuwe informatie aan het licht over het natuurlijke landschap in de Zenne-vallei. De zwarte lagen bleken laatmiddeleeuwse tuinlagen, waar de inwoners zelf groenten en fruit kweekten.”
Innovatie
Het onderzoek van Rosalie was het allereerste fytolietenonderzoek op veenpakketten in België, en bracht heel wat nieuwe vragen aan het licht. “Er bleek dat er in sommige stukken van het veen maar weinig tot geen fytolieten zaten. Wat dit precies betekent is nog niet helemaal duidelijk. Verder werden er een groot aantal types van fytolieten aangetroffen, waarvan we niet precies weten wat ze betekenen: nieuwe onderzoeksmaterie dus!”
Het enthousiasme van Rosalie is groot als het gaat over de innovaties binnen de archeologie: “We hoeven een archeologische site vandaag niet meer volledig bloot te leggen om een archeologisch verhaal te achterhalen. We graven nu veel efficiënter op.”
Promotor: prof. dr. Dries Thys
Schrijf je nu in voor de Vlaamse Scriptieprijs
Studeer je dit academiejaar af? Werkte je net een sterke bachelor-of masterproef af? Laat dan het resultaat van je harde werk niet in een stoffig archief wegkwijnen, maar treed ermee naar buiten! Doe mee aan de Vlaamse Scriptieprijs en maak kans op geldprijzen tot 2.500 euro én heel wat persaandacht voor je werk.
Bij inschrijving maak je automatisch kans op de vier deelprijzen, waaronder de Eosprijs voor exact-wetenschappelijke scripties en de Agoriaprijs voor technologie en innovatie.
Inschrijven kan nog tot en met zondag 4 oktober
