Prehistorisch massagraf bewijs van eerste oorlog?

Over de oorsprong van oorlog en de rol die conflicten speelden bij het smeden van sociale banden tussen mensen van dezelfde groep woedt een hevige wetenschappelijke strijd.

Jager-verzamelaars, die geen vaste verblijfplaats hadden en nauwelijks bezittingen, voerden nog geen oorlog, argumenteren vooral antropologen, want dat konden ze zich simpelweg niet veroorloven, en bovendien was er nauwelijks wat om voor te vechten.

Dat klopt alleszins voor de jager-verzamelaars van wie het doen en laten in de afgelopen eeuw nauwkeurig werd opgevolgd: er vielen wel eens klappen en zelfs doden, maar georganiseeerde gevechten tussen twee verschillende groepen, dat lijkt toch meer iets voor boeren en stedelingen.

Dat idyllische beeld ligt deze week weer onder vuur, want in 'Nature' beschrijft een internationale groep wetenschappers wat ze aantroffen ten westen van het Keniaanse Turkanameer: de tienduizend jaar oude resten van zeker dertig mensen waarvan er minstens tien zonder twijfel vermoord werden.

Niets wijst erop dat deze mensen hier begraven werden – ze zijn namelijk niet op een geordende manier neergelegd. Wel vonden de onderzoekers gebroken handen, knieën en ribben, en sporen van pijlpunten in de halsstreek en van slagen met een stomp voorwerp op sommige schedels.

Deze mensen werden dus duidelijk opzettelijk en waarschijnlijk op hetzelfde moment gedood. Massamoord dus, wat onmiskenbaar in de richting van vechtende groepen wijst. Al houden de wetenschappers nog een slag om de arm als het gaat om de vraag of de slachtoffers echt jager-verzamelaars waren.

De oever van het Turkanameer was destijds bijzonder vruchtbaar, schrijven ze, en werd dus vermoedelijk bevolkt door grote aantallen mensen die al potten maakten om dingen in bij te houden. Misschien zien we hier dus eerder een overgangsfase, naar een meer honkvaste levensstijl, meer materiële rijkdom... en meer geweld. (tv)