Nederland is een Romeinse hotspot rijker. Aan de Rijn vlakbij de Duitse grens zijn de overblijfselen ontdekt van een tempel uit de keizertijd. Vooral in de buurt gelegerde militairen kwamen er de hogere machten aanbidden.
Beeld: Archeologiebureau RAAP
Begin deze week maakten Nederlandse archeologen een bijzondere, grote ontdekking bekend. In het oosten van het land, in het plaatsje Herwen ten zuidoosten van Arnhem en vlakbij de Duitse grens, zijn ze al maanden bezig met het blootleggen van de restanten van een Romeinse tempel. De site blijkt een van de best en meest volledig bewaarde heiligdommen in Noordwest-Europa te herbergen – al zegt dat meer over de schaarste aan Romeinse artefacten in onze contreien dan over de staat van deze tempel, want daarvan staat niet niks meer rechtop. Wel hebben de archeologen al meer dan dertigduizend artefacten opgegraven: van hele (aan een god gewijde) votiefstenen over borstbeelden (eveneens van goden) tot munten. Werden ook in groten getale gevonden: overblijfselen van wapens zoals speer- en pijlpunten en stukken van harnassen en paadenteugels.
De militaire vondsten zijn geen verrassing, want deze tempel lag tijdens de keizertijd (in welke eeuw na Christus hij werd gebouwd is nog onduidelijk) tegen de noordelijke grens van het Romeinse rijk, de zogeheten Limes. Die grens werd bewaakt door militairen die gelegerd waren in forten langs de Limes. Niet ver van de tempel lag het Romeinse fort Carvium.
De tempel was gewijd aan Hercules Magusanus, blijkt uit de vele inscripties die zijn teruggevonden, onder meer op de votiefstenen. De god werd aanbeden door de Batavieren, de geromaniseerde West-Germaanse stam die leefde in het zuiden en oosten van Nederland tijdens de Romeinse tijd. De naam van de godheid toont aan hoe soepel de Romeinse godenverering was: achter de naam van de Romeinse halfgod Hercules werd gewoon die van de Bataafse god Magusanus geplakt.
Een klein pantheon
Vermoedelijk waren de tempelbezoekers vooral Bataafse legionairs die in het Romeinse leger dienden. Al zijn er ook inscripties gevonden die zijn gemaakt door militairen uit Italië. En niet alleen mochten alle (Romeinse) soldaten, van welke afkomst dan ook, de tempel betreden, door de veelheid van de goden die worden aanbeden in de inscripties is dit heiligdom een klein pantheon. Naast Hercules Magusanus komen daarin ook de Egyptische godheid Serapis en verder nog een reeks Keltische godinnen aan bod.
Volgens de archeologen was de tempel, die een vierkanten grondvlak had van 22 bij 22 meter, van het Gallo-Romeinse type. Het is niet de eerste Romeinse tempel waarvan restanten zijn gevonden in Nederland, maar zoals gezegd wel een van de best bewaarde. Ook vormt de ligging van deze tempel een uitzondering, want resten van andere Gallo-Romeinse tempels worden doorgaans niet aan de grens gevonden. In die zin is de ontdekking van deze Romeinse ‘soldatentempel’ zeker uniek.
De ontdekking is maandenlang stilgehouden, want al in december van vorig jaar vonden amateurarcheologen aanwijzingen dat er bij Herwen een belangrijke archeologische site lag. Ze troffen onder andere Romeinse dakpannen aan. Dat is best grappig, want de kleigrond waarin deze werden gevonden wordt vandaag gebruikt om onder meer, jawel, dakpannen te vervaardigen.
Bron: Reuters
