Twee fossielen getuigen van splitsing aap en mensaap

Wetenschappers hebben de oudste restanten van apen en mensapen gevonden. Een fossiele onderkaak en enkele tanden geven aan dat de evolutionaire tak van mensen en mensapen zich 25 tot 30 miljoen jaar geleden afscheidde van de zogenoemde apen van de Oude Wereld.

De genen van huidige primaten vertellen ons dat de evolutionaire tak van mensapen - waaronder ook mensen - zich zo’n 25 à 30 miljoen jaar geleden afscheidde van de zogenoemde apen van de Oude Wereld, zoals bonobo's en makaken. Het was tot nu toe moeilijk die theorie te staven aangezien de oudste relevante fossielen dateren van ongeveer 20 miljoen jaar geleden. De ontdekking van twee nieuwe, oudere fossielen werpt nu nieuw licht op de zaak.

Nancy Stevens van University of Ohio documenteert in een studie in Nature twee nieuwe fossielen, één van een mensaap, en één van een aap van de zogenoemde Oude Wereld. Beide vondsten zijn afkomstig van de Rukwa Rift, een onderdeel van het Oost-Afrikaanse Rift in Tanzania. De onderzoekers konden met grote zekerheid vaststellen dat de fossielen 25,2 miljoen jaar oud zijn. Concreet gaat het om de onderkaak, inclusief enkele tanden, van wat de onderzoekers een Rukwapithecus fleaglei doopten, en een kies van een Nsungwepithecus.

Onderzoek van de dierenrestanten wijst uit dat de Nsungwepithecus een oudewereld-aap was die tot de Cercopithecoidea behoorde, een familie binnen de clade van de Catarrhini (een onderverdeling binnen de primaten). Een andere familie binnen die clade is de Hominidae, waartoe de chimpansees, bonobo's, gorilla's, oerang-oetans en ook de mensen behoren. De Rukwapithecus vertoont dan weer kenmerken die geassocieerd worden met de Hominidae. Die aap valt dus te klasseren als een vroeg soort mensaap, en niet als een oudewereld-aap.

De Nsungwepithecus en de Rukwapithecus zijn de oudste beschreven primaten en tonen aan dat de clade van de Catarrhini 25 miljoen jaar geleden al bestond. De vondst van de fossielen impliceert dat de splitsing van mensapen en oudewereld-apen meer dan 25 miljoen jaar geleden plaatsvond, en dat bevestigt de bestaande hypothese op basis van DNA-onderzoek.

Het onderzoek suggereert bovendien dat de evolutionaire lijnen uiteenliepen in een tijd met veel geologische veranderingen. Toen Rukwapithecus en Nsungwepithecus ten tonele verschenen, was het klimaat warmer en was het vlakke Tanzaniaanse landschap al voor een deel opengebroken in bergen, diepe kloven en meren. (ma)