Genetisch onderzoek brengt een verrassend nieuw inzicht in de oorsprong de Picten, een van de meest tot de verbeelding sprekende oude West-Europese volkeren.
Beeld: Pictische steen in Aberlemno, Scotland.
Hun blauw geschilderde gezichten à la Braveheart, hun roemruchte wreedheid, de Muur van Hadrianus die de Romeinen bouwden om hen af te houden, hun stripalbum-confrontaties met onder anderen Asterix en de Rode Ridder… Het voedt de gedachte dat we best veel weten over de Picten. Toch is dat niet zo. We weten zelfs niet eens hoe die Schotse stammenconfederatie zichzelf noemde.‘Picti’ (‘Geverfden’) is namelijk een Latijnse benaming, bedacht door de Romeinen, die verwijst naar hun blauw getinte huid. Maar of die nu het gevolg was van tatoeages of van lichaamsbeschildering staat dan weer niet vast. Nog minder was tot nog toe bekend over waar ze eigenlijk vandaan kwamen. Een onderzoeksteam onder leiding van bio-antropologe Adeline Morez (John Moores University, Liverpool) en paleogeneticus Linus Girdland-Flink (universiteit van Aberdeen) ging op zoek naar het antwoord.
Voor we naar de verrassende conclusie van de studie gaan: waarom weten we eigenlijk zo weinig over de Picten? In belangrijke mate omdat hun gesproken taal ongeveer 1200 jaar geleden uitgestorven is en de enige overgebleven geschriften op stenen gekrast zijn. En dat in een eigen alfabet dat wel ontcijferd is, maar bij gebrek aan referenties vooralsnog een grotendeels steriele code blijft. Ook over de manier waarop ze (samen)leefden en hun cultuur is zo weinig bekend dat het veld voor speculatie nog breed openligt.
Zeker wat hun oorsprong betreft, waarbij nogal wat theorieën vertrekken vanuit de aanname dat de Picten dermate anders waren dan hun buurtvolkeren dat ze wel ergens anders vandaan moeten zijn gekomen. De meest spectaculaire varianten situeren hun wortels in het noordoosten van Griekenland (Thracië) en zelfs op de Euraziatische steppe (Scythië).
Het team ging aan de slag met op Pictische begraafplaatsen teruggevonden DNA-materiaal uit Centraal- tot Noord-Schotland dat teruggaat tot de 5de tot de 7de eeuw n.Chr. Daaruit haalden de onderzoekers genomen met een hoogwaardige sequentie. Die vergeleken ze vervolgens met meer dan achtduizend beschikbare oude en moderne genomen.
De vergelijkende analyse bracht aan het licht dat de Picten, ten eerste, heel wat minder typisch Schots zijn dan het cliché wil. Ze woonden verspreid over zowat het hele huidige Groot-Brittannië, met vertakkingen tot in Noord-Ierland en Wales. Van een kleurrijke migratie is al evenmin sprake, want hun wortels liggen bij plaatselijke volkeren uit de ijzertijd die op de Britse eilanden begint circa ongeveer 800 v.Chr. Om deze contouren verder in te kleuren loopt een vervolgonderzoek, onder meer naar het voedings- en mobiliteitspatroon van de Picten met behulp van stabiele isotopen. Wordt vervolgd dus.
