We eten al meer dan duizend jaar Noorse kabeljauw

Een team van Britse, Duitse en Noorse archeologen heeft in de vroegere Vikinghaven Hedeby – gelegen in het noorden van de huidige deelstaat Sleeswijk-Holstein – een hoeveelheid kabeljauwbotjes opgegraven die duidelijk een andere oorsprong hadden dan de Oostzee, of zelfs de Noordzee. De botjes, teruggevonden in de modder tussen de resten van de oude haven, bleken meer dan duizend jaar oud te zijn: ze waren gevormd tussen 800 en 1100.

Hedeby, dat tijdens de bloei van de Vikingbeschaving de grootste nederzetting was van Denemarken maar waarvan nu enkel een openluchtmuseum rest, ligt in het zuiden van Jutland, aan een inham van de Oostzee én op korte afstand van de Noordzee. Daarom was de plaats van de 8^ste tot de 11^de eeuw een belangrijke doorvoerhaven voor zowel Noord-, Oost- als Centraal-Europa.

De archeologen konden uit het DNA van de botjes aflezen dat de kabeljauw verwant was vispopulaties die vandaag nog in Arctische wateren zoals de Barentszzee rondzwemmen, en die ’s winters in de Lofoten – in Noord-Noorwegen – komen paaien. Die Noorse eilandengroep herbergt tot op vandaag belangrijke visgronden voor de Noorse visserij.

De kabeljauw werd wellicht eerst gedroogd vooraleer ze met de drakars van de Vikingen naar het zuiden werd verscheept. Dat drogen gebeurde door de vis op te hangen aan stokken – vandaar de benaming ‘stokvis’ – waardoor de koude en droge wind in Noorwegen er vrij spel op had. Stokvis was dankzij die behandeling vaak langer dan een jaar houdbaar.

Volgens de vorsers vormde de vishandel een van de eerste grootschalige handelsnetwerken in het Europa van de vroege middeleeuwen.

In het zomernummer van Eos lees je een langer artikel over de Vikingen. Honderden jaren waren ze heer en meester in hun ijzige kolonie op Groenland, tot plots het doek viel voor de Vikingen. Archeologische vondsten werpen nieuw licht op hun mysterieuze ondergang.