Zuiverde natuurlijke selectie inteelt uit Habsburg-familie?

Heeft evolutie de ergste effecten van inteelt weggefilterd uit de Spaanse Habsburg-familie? Een Spaans onderzoek beweert van wel, maar andere genetici zijn niet overtuigd.

Met het overlijden van koning Karel II van Spanje in het jaar 1700, op zijn 38ste, eindigde ook de mannelijke lijn van de Spaanse Habsburgers. Als gevolg van extreme inteelt in de Habsburg-familie was de koning, net als vele van zijn verwanten, fysiek en mentaal gehandicapt. Bekend zijn de typische, enorme Habsburg-kaakbeenderen, maar de machtige familie werd ook getroffen door een abnormaal hoog aantal ziektes en vroege overlijdens.

Een spaanse studie suggereert nu dat de Habsburg-familie gedurende drie eeuwen onderhevig was aan natuurlijke selectie waardoor de ergste effecten van inteelt teniet werden gedaan. Dergelijke evolutionaire compensatie is meermaals vastgesteld bij dieren en planten, maar studies bij mensen zijn veeleer schaars – gezien de beperkte hoeveelheid data van families die meerdere generaties aan inteelt onderhevig waren.

De onderzoekers van de universiteit van Santiago de Compostela onderzochten de geboorte en sterfte van vierduizend leden van de Habsburg-familie over meer dan twintig generaties. Huwelijken tussen neven en nichten, of tussen een oom en zijn nicht, waren eerder regel dan uitzondering om machtige posities binnen de familie te houden. De mate van inteelt nam generatie na generatie toe, waardoor Karel II er ‘erger’ aan toe was dan het nageslacht van een broer en zus.

Inteelt verhoogt de kans op het overerven van ‘slechte’ genen omdat er onvoldoende alternatieven overblijven. Minstens twee aandoeningen waaraan Karel II leed, werden veroorzaakt door genmutaties: onvruchtbaarheid en nierfalen. Die eerste aandoening zorgde ervoor dat de koning zijn slechte genen niet nog verder kon verspreiden in volgende generaties.

Ook andere mutaties werden door onvruchtbaarheid of vroegtijdig overlijden uit de familie gezuiverd. De onderzoekers telden in de familiegeschiedenis maar liefst 93 gevallen van wiegedood en 76 kindersterftes uit 502 zwangerschappen. De onderzoekers vermoeden dat deze kinderen stierven aan de gevolgen van genetische afwijkingen, gezien ze als lid van een machtige familie niet onderhevig waren aan factoren zoals honger, slechte medische zorg of oorlog. De studie is gepubliceerd in het tijdschrift Heredity.

Andere genetici twijfelen aan die conclusie. ‘De onderzochte populatie – één familie - is te klein om een statistische fout te kunnen uitsluiten. Een betere lokatie voor dergelijk onderzoek was Zuid-India geweest, waar huwelijken tussen bloedverwanten in grotere populaties voorkomen’, zegt de Australische geneticus Alan Bittles op de website van Scientific American. (kv)