Antidiabetesmedicijn verlengt gezonde levensduur

Metformine, wereldwijd het meest gebruikte medicijn tegen diabetes, onderdrukt bepaalde kankers en hart- en vaatziekten en bevordert zo een algemene gezonde veroudering. Doctoraatsstudent Wouter De Haes (KU Leuven) ontdekte hoe het geneesmiddel dat doet.

De manier waarop is verrassend: Metformine verhoogt de productie van schadelijke zuurstofdeeltjes in de mitochondriën, de ‘energiefabrieken’ van elke cel. Om de lichaamscellen van energie te voorzien, genereren de mitochondriën kleine elektrische schokjes. Soms komen daarbij ongewenste zuurstofdeeltjes vrij. Deze zuurstofdeeltjes kunnen eiwitten en DNA beschadigen. Zolang er geen te grote hoeveelheid schadelijke zuurstofdeeltjes tegelijk vrij komt, hebben ze op lange termijn een positief effect. De cellen vangen de zuurstofdeeltjes vóór ze schade toebrengen en zijn nadien zelfs sterker. 'Metformine zorgt voor een lichte verhoging van het aantal schadelijke zuurstofdeeltjes, waardoor de cellen dus sterker worden en hun gezonde levensduur verlengt,' legt De Haes uit.

Lang werd gedacht dat deze ongewenste, schadelijke zuurstofdeeltjes veroudering veroorzaakten. De voedings- en cosmetica-industrie speelde daar handig op in met producten die antioxidanten bevatten. Denk maar aan huidcrèmes, groenten- en vruchtensappen, rode wijn of donkere chocolade. Antioxidanten neutraliseren de schadelijke zuurstofdeeltjes en zouden zo veroudering vertragen. Deze theorie klopt echter niet. Omdat de werking van metformine net van die zuurstofdeeltjes afhangt, verhinderen antioxidanten het levensverlengend effect.

De worm

Voor hun onderzoek gebruikten wetenschappers de minuscule rondworm Caenorhabditis elegans. Deze worm leeft amper drie weken en is dus het ideale beestje om veroudering te bestuderen. Met ouder worden, wordt de worm kleiner, hij verrimpelt en wordt minder beweeglijk. Wormen die behandeld worden met metformine vertonen deze verouderingstekenen niet. Zij krimpen nauwelijks en vertonen ook geen verrimpeling. De wormen verouderen dus niet enkel trager, ze blijven ook langer gezond.

Het onderzoek verschijnt in het tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences.