Antikankervaccin doet virus na

Een studie in Nature doet dromen van een universeel antikankervaccin.

Ons immuunsysteem is een uiterst krachtig en verfijnd wapen dat voortdurend indringers uitschakelt. Maar soms heeft het een zetje nodig, bijvoorbeeld van een vaccin. Het vaccin waarschuwt immuuncellen voor ziektekiemen die een naïef immuunsysteem vaak weten te verschalken.

Ook veel kankercellen worden door onze afweer in de kiem gesmoord, maar ook die glippen af en toe door de mazen van het immunologische net. Dat komt onder meer omdat kanker ontstaat uit cellen van ons eigen lichaam, die door het immuunsysteem doorgaans met rust gelaten worden (anders ontstaan er namelijk auto-immuunaandoeningen zoals reuma of multiple sclerose).

Wetenschappers werken echter al een hele tijd aan vaccins die genetisch materiaal (RNA) bevatten dat codeert voor kenmerken die bepaalde kankercellen onderscheiden van gezonde cellen. Als we erin zouden slagen het afweersysteem te doen geloven dat dat RNA aan een virus toebehoort, worden de kankercellen hopelijk wél aangevallen.

Nanodeeltjes naar de milt loodsen
Tot hiertoe was dat een heel gedoe, want hoe zorg je ervoor dat de ingeënte nanodeeltjes in ons lichaam op de juiste plaats terechtkomen - de milt, waar afweercellen 'getraind' worden? Deeltjes die werden uitgerust met zorgvuldig gekozen aanhangsels en uitsteeksels die bepaalde afweercellen herkennen, bleken vooralsnog niet zo effectief.

Onderzoekers van de Universiteit van Mainz beschrijven deze week in Nature hoe ze die specifieke aanpak achterwege lieten, en daarmee wél succes boekten. Ze maakten een hele reeks verschillende nanodeeltjes met uiteenlopende fysische en chemische eigenschappen en onderzochten aan de hand van een fluorescerend label hoe die zich door het lichaam verspreidden. Daaruit bleek, tot hun verbazing, dat deeltjes die vanwege een wat grotere hoeveelheid genetisch materiaal een licht negatieve lading hadden, als vanzelf in de milt belandden.

Experimenten bij muizen, waarbij het nanodeeltje werd uitgerust met kenmerken van longkankercellen, zorgden ervoor dat de tumor volledig verdween

Experimenten bij muizen, waarbij het deeltje werd uitgerust met kenmerken van longkankercellen, waren zo succesvol – de tumor verdween volledig – dat de wetenschappers inmiddels ook een klinische studie hebben opgestart bij patiënten met moeilijk behandelbare huidkanker. Hoe dat afloopt valt nog af te wachten, maar de activiteit van hun afweersysteem is alvast veelbelovend. (tv)