Auto-immuun ziektes: een cellulaire symfonie

Dankzij ons immuunsysteem is ons lichaam beschermd tegen indringers zoals ziektewerkende bacteriën. Ook eigen, defecte lichaamscellen worden verwijderd. Maar wat als ons immuunsysteem gezonde lichaamscellen aanvalt? In dat geval spreken we van een auto-immuun ziekte. Onderzoekers staan weer een stap dichter bij het ontrafelen van de complexe mechanismen die leiden tot een auto-immuun reactie. Jellert Gaublomme, postdoctoraal onderzoeker aan The Broad Institute of MIT en Harvard, focust in zijn onderzoek op Th17-cellen.

Th17-cellen, een specifieke soort witte bloedcellen, zijn essentieel in de bescherming van ons lichaam tegen lichaamsvreemde ziekteverwekkers, maar ze kunnen ook ernstige auto-immuunziektes zoals multiple sclerose (MS) en psoriasis veroorzaken. 'Het immuunsysteem moet dus een balans bewaren tussen het voldoende beschermen van het lichaam en het voorkomen van een ongewenste immuunreactie', zegt Gaublomme.

Om de mechanismen bloot te leggen waarmee sommige van deze Th17-cellen zich ontwikkelen tot ziekteverwekkers moeten we een dieper inzicht verwerven in de werking van ons immuunsysteem. Het immuunsysteem is een complex netwerk van interacties tussen talloze eiwitten en moleculen. 'Je zou het kunnen vergelijken met een orkest maar dan zonder dirigent', aldus Aviv Regev, professor biologie aan MIT. 'Sommige instrumenten spelen luider dan andere en hoewel er een perfecte harmonie is zal deze harmonie continue veranderen. Alle spelers binnen het immuunsysteem worden beïnvloed door de acties van alle andere spelers'.

Gaublomme en zijn collega’s bekeken onder andere Th17-cellen in de context van een muismodel van MS, om na te gaan wat de genetische mechanismen zijn die kunnen leiden tot een auto-immuun reactie. Tot voor kort kon enkel een algemene analyse worden gemaakt van groepen Th17-cellen. 'Dat is net zoals de vier seizoenen van Vivaldi proberen te bespreken zonder een onderscheid te kunnen maken tussen de verschillende instrumenten', zegt Regev. 'Dankzij een recent ontwikkelde techniek kunnen Th17-cellen nu ook individueel worden bestudeerd'.

De onderzoekers ontdekten dat er grote verschillen bestaan tussen Th17-cellen, en vroegen zich af of deze verschillen een gevolg waren van verschillende stadia tijdens hun ontwikkelingsproces. 'We zijn te weten gekomen dat het ziekteverwekkende potentieel niet enkel een functie is van de fase van het ontwikkelingsproces', zegt Gaublomme. 'Bij het ontstaan van een ziekteverwekkende Th17-cel zijn namelijk een heleboel mechanismen betrokken die verschillen van Th17-cellen met een beschermde functie'.

Het onderzoeksteam kon zelfs verschillende genen aanduiden die een samenhang vertonen met het ziekteverwekkend potentieel van de Th17 cellen, en de weerstand van muizen voor MS beinvloedden. Een volgende stap in het onderzoek is om de specifieke werking van deze genen te bestuderen en hun rol te achterhalen bij het ontwikkelen van auto-immuun ziektes. Volgens Gaublomme opent dit soort onderzoek mogelijks de weg voor therapeutische behandelingen van auto-immuun ziektes zoals MS en Psoriasis, waarbij de ziekteverwekkende Th17-cellen selectief kunnen worden geviseerd. (ed)