Bacteriën overleven antibioticakuur in 'winterslaap'

Antibiotica zijn heel belangrijk in de strijd tegen bacteriële infecties. Maar door ze te vaak in te zetten en ze verkeerd te gebruiken, duiken steeds vaker resistente bacteriën op. Dat is bekend. Maar soms is er geen sprake van resistente bacteriën, verloopt een antibioticumbehandeling schijnbaar succesvol, en flakkert de bacteriële infectie na de kuur toch weer op. Wat is daar aan de hand?

Om dit proces in detail te bestuderen, bootsten wetenschappers van het Centrum voor Microbiële en Plantengenetica aan de KU Leuven in het lab een antibioticumkuur na. Ze bestookten er de darmbacterie Escherichia coli dagelijks met antibiotica. Hoewel de meeste bacteriën door de antibiotica werden gedood, wisten sommige bacteriën toch te overleven.

it het onderzoek bleek hoe de bacteriën daarin slaagden door snel een groot aantal persistorcellen te ontwikkelen - cellen die zich in een slapende toestand bevinden en zo kunnen ontsnappen aan de werking van het antibioticum. Persistorcellen kunnen niet verder groeien tijdens de antibioticabehandeling, maar kunnen de antibiotica wél overleven en zich na de behandeling weer voortplanten. Ze zijn dus niet resistent tegen antibiotica maar wel tolerant. Hoe frequenter de bacteriën antibiotica krijgen, hoe meer overlevers zich ontwikkelen. Bovendien zijn ze bestand tegen meerdere antibiotica.

‘Bij een antibioticabehandeling wordt gescreend op resistentie, maar niet op tolerantie’, vertelt Jan Michiels die het onderzoek leidt. ‘De oprukkende antibioticacrisis in de wereld wordt daardoor wellicht onderschat. Zeker als je weet dat tolerante bacteriën kunnen muteren tot resistente bacteriën.’ (ev)

Het onderzoek is gepubliceerd in Nature.