Om op krachten te blijven en ondervoeding te voorkomen, doen kankerpatiënten er goed aan om voldoende energierijk te eten. Een gezond eetpatroon is nu even niet prioritair.
Waar komt dit nieuws vandaan?
Dr. Elisabeth De Waele (VUB) is aan het Universitair Ziekenhuis Brussel een autoriteit inzake voeding en kanker (klinische nutritie). In De Morgen van 25 maart stelt ze dat gezond eten heel belangrijk is, behalve in de periode dat je kanker hebt. Dan komt het erop neer om ondervoeding te voorkomen en zoveel mogelijk calorieën naar binnen te spelen (1). Ondervoeding is immers een groot risico voor personen met kanker die een kankerbehandeling, zoals chemo, volgen. Enkele dagen later reageert een groep artsen, van wie de meesten pseudowetenschappelijke theorieën aanhangen, dat kankerpatiënten beter op dieet gaan, zo weinig mogelijk eten en liefst geen suiker (2).
Tot 87% van de kankerpatiënten krijgt vroeg of laat te maken met ondervoeding en gewichtsverlies, omdat het eten niet smaakt of de behandeling misselijk maakt (3).
- Ondervoeding heeft een ongunstige invloed op iedere kankerbehandeling: meer bijwerkingen, de therapie slaat minder goed aan waardoor de levenskwaliteit en levensverwachting dalen (4,5).
- Het komt erop aan om in deze fase niet te veel te vermageren en op krachten te blijven. En als het moet met ongezonde calorierijke producten. Gezond eten is nu eventjes ondergeschikt (6).
Dat je met voeding of dieet kanker of een kankerbehandeling gunstig zou kunnen beïnvloeden, zoals de groep artsen beweert (2), is al vaak onderzocht, maar nog nooit aangetoond.
- Uit cel- en dieronderzoek blijkt dat een suikerarm of ketogeen dieet wel een gunstige impact kan hebben op kanker in het lab of bij proefdieren, maar dat is bij mensen nooit getest.
- Kankerpatiënten krijgen de raad hier niet op eigen houtje aan te beginnen.
- Heel weinig eten heeft evenmin een gunstig effect op kanker, ook al zijn er boeken over vol geschreven.
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Gezonde voeding speelt natuurlijk een rol in het voorkomen van kanker, hart- en vaatziekten, diabetes en overgewicht. Daarover bestaat voldoende wetenschappelijk bewijs. Ook voor wie genezen is van kanker, is gezond eten belangrijk.
- Tijdens een kankerbehandeling kan gezonde voeding helpen om minder bijwerkingen te ondervinden.
- De voorwaarde is wel dat je voldoende blijft eten om niet te veel af te vallen. Dat laatste lukt meestal niet.
- Zowel de kanker zelf als de kankerbehandeling maken gezond eten moeilijk.
- Dat komt door de klachten en bijwerkingen: vermoeidheid, misselijkheid, smaakverandering, afkeer van bepaalde voedingsmiddelen...
- Deze toestand kan snel leiden tot gewichtsverlies, en zo tot ondervoeding.
Om dat proces af te remmen, is de inname van voldoende calorieën en eiwitten een prioriteit.
- Dat die afkomstig zijn uit minder gezonde voeding, is van ondergeschikt belang.
- Na genezing kan men dan weer overschakelen op een gezonde en evenwichtige voeding.
- Nationale en internationale richtlijnen over voeding en kanker stellen dat het vaak niet volstaat om met gezonde voeding alleen ondervoeding te voorkomen (7).
Om kankerpatiënten vooral goed te doen eten, heeft de Stichting tegen Kanker een gratis receptenboek met calorierijke recepten samengesteld (8). Daarin staan volgende tips:
- spreid je maaltijden doorheen de dag;
- zorg voor tussendoortjes met een hoge energiewaarde, zoals noten, amandelen of gedroogd fruit;
- eet waar je zin in hebt;
- pas de etenstijden aan om zo het nachtvasten te verkorten;
- consumeer zoveel mogelijk eiwitrijke voedingsmiddelen, zoals vlees, vis, eieren en zuivelproducten;
- aarzel niet om soepen en puree te verrijken met room, boter, eieren, kaas of wat olie;
- geniet van desserts verrijkt met honing, suiker of jam;
- voeg een beetje gearomatiseerde olie of bechamelsaus toe aan gekookte groenten;
- neem een royaal ontbijt;
- drink voldoende;
- eet de maaltijden in een comfortabele en ontspannen sfeer.
Conclusie
Om op krachten te blijven en ondervoeding te voorkomen, doen kankerpatiënten er goed aan om voldoende energierijk te eten. Omdat ze door de ziekte of behandeling vaak worstelen met een gebrek aan eetlust of misselijkheid, komt lekker eten op de eerste plaats. En voor wie wil: met boter, room of andere calorierijke ‘ongezonde’ producten. Een gezond eetpatroon is nu even niet prioritair. Diëten hebben geen bewezen impact op de kankerbehandeling. We raden ze dus af. Het advies van Elisabeth De Waele is gebaseerd op erkende wetenschappelijke richtlijnen.
Referenties
(3) Stichting tegen Kanker. Ondervoeding bij kanker. Onderschat de impact niet!
(4) Mariani L, Lo Vullo S, Bozzetti F; SCRINIO Working Group. Weight loss in cancer patients: a plea for a better awareness of the issue. Support Care Cancer 2012;20(2):301-9. doi: 10.1007/s00520-010-1075-7.
(7) Kompas voedings- en levensstijladviezen bij (-ex)kankerpatiënten met ondervoeding
(8) Stichting tegen Kanker. 32 energie- en eiwitrijke recepten. Aangewezen bij ziekte en herstel.
