Boodschap van bedenkelijk nut

Het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM) springt in haar campagnes creatief om met de wetenschap, schrijft Eos-redacteur Dieter De Cleene vandaag in De Standaard.

Wie het zich kan veroorloven, brengt zijn product niet alleen met advertenties en reclamespotjes aan de man, maar ook met wetenschap. Dat doet ook het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (Vlam), dat zich beroept op de wetenschap om zijn melkcampagnes te rechtvaardigen. Die oogstten kritiek nadat uit een Zweeds onderzoek bleek dat meer melk drinken niet beschermt tegen botbreuken op latere leeftijd. ‘Nu melk drinken voor later’, zoals het Vlam ons aanraadt, lijkt dus niet zo zinvol.

Maar er is meer. Wie er de wetenschappelijk onderbouwde brochure Melk, voedzaam van nature op naslaat, die het Vlam naar voedingsdeskundigen en journalisten opstuurt, kan alleen besluiten dat melk de vergelijking met de toverdrank van de Galliërs kan doorstaan. U krijgt er niet alleen sterkere botten van, melk heeft ook een positieve invloed op uw bloeddruk en verlaagt het risico op diabetes, hart- en vaatziekten en darmkanker. En het is prima als sportdrank. Waar wachten we nog op om ons leidingwater door melk te vervangen?

Dat de aangehaalde wetenschappelijke studies niet zelden gesponsord zijn door de zuivelindustrie en/of uitgevoerd door wetenschappers die bijklussen als spreker of adviseur voor de sector, wordt er niet bij verteld. Onderzoek dat de gezondheidsclaims tegenspreekt, wordt niet vermeld. Zo lezen we in het hoofdstukje over botgezondheid niets over de calciumparadox – osteoporose komt meer voor in westerse landen, waar de calcium-inname en melkconsumptie het hoogst is – noch over het standpunt van de Wereldgezondheidsorganisatie en een rist wetenschappelijke studies die vraagtekens plaatsen bij de rol van melk in de preventie van osteoporose en bij het nut van op de hele bevolking gerichte melkcampagnes.

Flexivoor
U kent het Vlam ook van de campagne ‘Vlees van bij ons’, die de superieure voedingswaarde van vlees in de verf zet – ‘Een heerlijk stukje B12, a point’ en ‘Wie had gedacht dat ijzer zo op je tong kon smelten’. Vlees is zo voedzaam dat je het stiekem weleens kan vervangen door ‘een slaatje of zo’, aldus de slagerszoon in een van de spots – maar niet tegen zijne pa zeggen hé, wink wink nudge nudge.

Vlees heeft niet meteen een duwtje in de rug nodig. We eten nog steeds meer vlees dan wordt aanbevolen, in het bijzonder te veel rood en verwerkt vlees, dat onder meer volgens een rapport van de Hoge Gezondheidsraad het risico op darmkanker verhoogt. Uit talrijke wetenschappelijke studies blijkt dat vleesmatiging onze gezondheid ten goede komt.

Nochtans trekt het Vlam ogenschijnlijk de kaart van gezondheid en duurzaamheid. Eind 2011 riep het de ‘flexivoor’ in het leven. In tegenstelling tot de al langer bestaande ‘flexitariër’ – een vegetariër die soms vlees eet – eet de flexivoor bijna altijd vlees. Gekker moet het niet worden. Het Vlam beschouwt de campagne als een succes, niet omdat ze ons tot vleesmatiging zou aanzetten, maar omdat ze ‘het imago van vlees heeft verbeterd’. Het hoofddoel blijft het ophemelen van ons lapje vlees, met een duurzaam sausje en een slaatje of zo als schaamlapje.

De Hoge Gezondheidsraad riep eerder al op tot campagnes die de consumptie van rood vlees ontmoedigen. Het zou al een begin zijn als het publiek niet langer bestookt werd met campagnes die vlees eten aanmoedigen. Het Vlam besteedt in 2014 bijna 5,7 miljoen euro aan de promotie van vlees en zuivel – waarvan ongeveer de helft voor rund- en varkensvlees – en 1,2 miljoen euro aan de promotie van groenten en fruit, waarvan we wél meer zouden moeten eten.

‘Frisdrank is geen dikmaker’
Niet alleen het Vlam springt creatief om met wetenschap. De Europese brouwersvereniging organiseerde in september in Brussel het zevende ‘Beer and health’-symposium – want we drinken uiteraard veel minder bier dan goed is voor ons. Daar werd door wetenschappers onder meer aandacht besteed aan de heilzame effecten van bier op het hart, de fabels over bier als dikmaker en vezels in bier. Het Verbond van de Industrie van Waters en Frisdranken besluit op zijn website na een eigenzinnige analyse van het onderzoek dat frisdrank ‘geen dikmaker’ is en dat ‘elk wetenschappelijk verband tussen de consumptie van frisdrank en overgewicht ontbreekt’.

Dat een sector probeert zijn producten te slijten, is normaal. Dat het Vlam dat doet tegen een voordeeltarief op de openbare omroep, als boodschap van algemeen nut, tegen andere – grotere – belangen in, is dat niet. En met wetenschap heeft het al helemaal niets te maken.

Dit opiniestuk verscheen op vrijdag 31 oktober 2014 in De Standaard.