Zowel de federale als de Vlaamse overheid kochten miljoenen sneltests aan. Die worden momenteel ingezet in scholen, triageposten, huisartsenpraktijken en de zorgsector. Met de sneltests kunnen we kostbare tijd winnen. Maar zijn ze betrouwbaar en voor wie kunnen we ze gebruiken?
Waar komt dit nieuws vandaan?
Bij sneltests of antigeentests gebeurt de testafname op dezelfde manier als bij een klassieke ‘PCR-test’: met een wisser wordt een staal afgenomen in je neus of keel.
PCR-tests
- De PCR-test om covid-19 op te sporen detecteert genetisch materiaal van het virus. Het is de meest betrouwbare test.
- Het nadeel is wel dat je moet wachten op het resultaat tot de testafname naar een labo is verstuurd en daar is geanalyseerd.
- Door zijn betrouwbaarheid is en blijft dit type de standaardtest om covid-19 op te sporen.
Sneltests (antigeentests)
- Sneltests meten de aanwezigheid van bepaalde viruseiwitten (antigenen).
- Ze moeten niet in een labo worden geanalyseerd, maar kunnen meteen worden uitgevoerd en afgelezen. Daardoor is het resultaat meestal na 15 minuten beschikbaar.
- De resultaten van sneltests zijn echter minder betrouwbaar dan die van de PCR-tests.
- Zeker bij mensen zonder symptomen is er nog twijfel over de betrouwbaarheid van sneltests.
- Een persoon zonder symptomen kan een sneltestresultaat in ieder geval nooit als excuus gebruiken om de basisregels niet te respecteren, of een quarantaine te weigeren of vroegtijdig te stoppen.
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Snelle antigeentests lijken een veelbelovende aanvulling op de PCR-tests.
Gevoeligheid
- Sommige tests hebben een zeer hoge gevoeligheid (sensitiviteit) wanneer er veel levend virus aanwezig is.
- Wanneer iemand nog maar weinig virus draagt, is de test duidelijk minder gevoelig.
- In dat geval kan de test vals-negatief zijn.
- Dat betekent dat de persoon volgens de test geen covid-19 heeft, maar het in werkelijkheid toch heeft.
Betrouwbaarheid
-
Om voldoende betrouwbaar te zijn, moet de test afgenomen worden binnen de eerste 5 dagen na het begin van de symptomen.
- Verder hangt de betrouwbaarheid af van de kwaliteit van staalafname. Daarom moet getraind personeel de test uitvoeren in een veilige omgeving.
Testresultaat
- Een positieve sneltest wil bijna altijd zeggen dat iemand wel degelijk covid-19 heeft, en waarschijnlijk ook erg besmettelijk is. Op dat moment is er immers veel levend virus aanwezig.
- Is de sneltest negatief, maar is er een sterk vermoeden van covid-19 of gaat het om kwetsbare personen met klachten? Dan moet er steeds een PCR-test afgenomen worden om dat negatief resultaat te bevestigen of te weerleggen.
Doelgroep
Wie kan momenteel een sneltest laten afnemen?
- mensen met symptomen sinds minder dan 5 dagen die zich aanbieden bij spoeddiensten, triage- en afnamecentra of huisartsenpraktijken;
- personen geïdentificeerd als laag-risico-contact, in het kader van clusteronderzoek (meer dan 2 gevallen) in collectiviteiten andere dan zorgvoorzieningen, om een breder onderzoek van de cluster toe te laten:
- essentiële dienstverlening (bijv. politie, brandweer);
- onderwijs, kinderopvang, jeugdhulp;
- essentiële sectoren en bedrijven.
Sneltests zijn momenteel geen goede keuze voor personen die (nog) geen symptomen hebben. Ze zijn dan duidelijk minder betrouwbaar. De enige uitzondering is het clusteronderzoek, zoals hierboven beschreven. Sneltests maken het in dat verband mogelijk om veel breder te testen.
Regels rond sneltests
Tot slot zijn volgende bepalingen belangrijk om weten:
- Sneltests worden afgeraden buiten de teststrategie van de overheid.
- Sneltests zijn geen zelftests!
- Initiatieven die een systematisch aanbod doen om mensen zonder symptomen te testen met sneltests, zijn verboden op grond van de Vlaamse wetgeving over bevolkingsonderzoek.
- Er zijn sneltests op de markt die nog minder betrouwbaar zijn.
- Sneltests moeten op voorschrift en onder toezicht van een arts vertrekt worden.
Conclusie
De klassieke PCR-test blijft de meest betrouwbare test en dus de standaard om personen te testen op covid-19. Er zijn wel situaties waarbinnen (goedgekeurde) snelle antigeentests nagenoeg even betrouwbaar zijn als PCR-tests: bij personen met symptomen sinds minder dan 5 dagen. Vooral voor de huisartsen levert deze nieuwe testmethode een belangrijk voordeel. Voor personen zonder symptomen zijn er nog weinig gegevens over de betrouwbaarheid van de sneltests (risico op vals-negatieve resultaten). Daarom worden ze momenteel afgeraden.
