Dit artikel werd geschreven door studenten journalistiek aan de KU Leuven.
Sommigen prijzen de elektronische sigaret aan als hét redmiddel om te stoppen met roken. Anderen verachten de populaire tool omdat het gebruikers zou kunnen aanzetten tot het roken van gewone sigaretten en het gevaarlijke neveneffecten met zich zou meebrengen. “Een exacte inschatting van de gezondheidsrisico’s blijft moeilijk”, legt longarts en tabakoloog Jo Raskin (Universitair Ziekenhuis Antwerpen) uit. “Het onderzoek naar de e-sigaret staat namelijk nog in de kinderschoenen. Wat we wel met zekerheid weten, is dat nicotine, een bestanddeel dat meestal aanwezig is in de e-sigaret, een schadelijke stof is. Het heeft een verslavend effect en kan schade toebrengen aan de ontwikkeling van de hersenen. Bovendien kan de vloeistof in een e-sigaret zware metalen bevatten zoals lood of zelfs enige kankerverwekkende stoffen.”
Maar de verdampte vloeistoffen van de e-sigaret bevatten over het algemeen minder schadelijke chemische stoffen dan de rook van verbrande tabaksproducten, nuanceert Marouschka Beckers, tabakologe bij VRGT. Een roker verbrandt vierduizend stoffen en een vaper verdampt er slechts vijf, namelijk plantaardige glycerine, propyleenglycol, meestal nicotine, aroma’s en water als aanvullende stof. “Verdampen en verbranden, dat is al een groot verschil naar je gezondheid toe. Vapen is dus gezonder dan roken, maar uiteraard blijven er nog steeds gevaren aan verbonden. Je verdampt alsnog een stof die rechtstreeks in je longen gaat.”
Dubbel gebruik
Veel volwassenen gebruiken de e-sigaret in de eerste plaats als hulpmiddel om te stoppen met roken. Dit blijkt ook uit een recente studie van het Amerikaanse CDC (Centers for Disease Control and Prevention). Beckers beaamt dit. “Sommige rokers komen nu eenmaal niet tot een volledige rookstop via andere middelen, dus kan de vape als laatste redmiddel dienen. Wel is het de bedoeling dat men uiteindelijk ook het gebruik van de e-sigaret afbouwt.”
Bij veel vapers is dit echter niet het geval. De meesten die de e-sigaret gebruiken om te stoppen met roken, vapen een jaar later nog steeds of roken zelfs opnieuw. Alternatieve hulpmiddelen zoals de nicotinekauwgom of -pleisters blijken minder populair, maar op termijn meer effectief, legt Raskin uit.
Fruitige smaken trekken aan
Die populariteit heeft de e-sigaret waarschijnlijk te danken aan het brede gamma aan fruitige smaken. Dit is ook wat vapen aantrekkelijker maakt dan roken, en het wakkert de nieuwsgierigheid van jongeren aan. Bovendien zullen jongeren die vapen in de toekomst meer geneigd zijn om ook sigaretten te roken, zo wijst een rapport van The National Academy of Medicine (2018) uit.
Deze uitspraak van het Amerikaanse instituut kan echter niet overal op evenveel bijval rekenen. In het Verenigd Koninkrijk meldt The Royal College of Physicians dat ze tot op vandaag geen sluitend bewijs gevonden hebben voor het vapen als opstap naar tabaksgebruik. Hetzelfde geldt voor België, zo bericht De Hoge Gezondheidsraad, al worden risico’s uiteraard wel ernstig genomen. Vapen mag roken niet opnieuw ‘normaliseren’, aldus de Raad.
Experimenteren met cannabis
Tot slot benadrukken gezondheidscentra dat we beter niet experimenteren met de e-sigaret. De meeste sterfgevallen en vapers met longproblemen vinden namelijk hun oorzaak in het gebruik van onconventionele cannabisvullingen. Cannabisvullingen worden geproduceerd op basis van cannabidiol (CBD) of tetrahydrocannabidol (THC). Deze laatste stof kan een ‘high’ bij de gebruiker veroorzaken en is mogelijk schadelijk voor de gezondheid omdat ze verslaving en psychoses in de hand werkt.
De precieze gevaren van geïnhaleerde THC- en CBD-olie zijn nog niet bekend. “Het is moeilijk te bepalen of het om een zuiver product gaat bij zo’n CBD-capsule (CBD-olie in capsulevorm), of dat die mogelijk besmet is met andere schadelijke stoffen”, aldus Raskin. CBD-olie, met een lage THC-waarde, is echter niet meer illegaal in België. Sinds 10 februari kan je, zonder voorschrift van een arts, CBD-olie kopen in de apotheek. Ook vloeistoffen die uit erkende vapeshops komen, zijn wettelijk goedgekeurd en mogen dus vrij gebruikt worden.
Verbod
Een verbod op de e-sigaret lijkt geen goede strategie, zo menen verschillende experts. Gewone sigaretten, die immers nog legaal zijn, zijn veel schadelijker dan de e-sigaret. Door de e-sigaret uit het aanbod te halen, zullen rokers weer terugkeren naar de gewone sigaret. Ook een verbod op aroma’s, zoals het geval is in de Verenigde Staten, blijkt een slecht idee. Gebruikers hebben deze smaakjes namelijk nodig om de overstap te kunnen maken van een gewone sigaret naar een elektronische.
Vapen blijft dus beduidend minder schadelijk dan het roken van gewone sigaretten. Wel is er nood aan uitgebreider onderzoek rond de schadelijke effecten van de e-sigaret, maar ook een betere regulering is van belang.
