Defect eiwit vergroot schadelijk effect van milieuvervuiling

Mensen bij wie het transporteiwit BCRP minder goed werkt, zijn gevoeliger voor milieuvervuilende stoffen.

Om de drempelwaardes te bepalen voor stoffen in het milieu, worden tests afgenomen bij gezonde proefpersonen. Helaas heeft tien procent van de bevolking een genetische afwijking, namelijk een mutatie in het ABCG2-gen, waardoor die personen extra gevoelig zijn voor deze stoffen. De tests houden geen rekening met dat deel van de bevolking.

Het probleem ligt bij het transporteiwit BCRP, dat moleculen uit een lichaamscel transporteert. Bij mensen met een defect ABCG2-gen werkt het eiwit minder goed.

Voluit heet het eiwit Breast Cancer Resistance Protein, omdat het ontdekt werd tijdens onderzoek naar borstkankercellen die niet reageerden op bepaalde chemotherapie. Maar BCRP ruimt ook algemeen gebruikte industriële chemicaliën op, zoals bisfenol A, dat gebruikt wordt voor plastics, of perfluoroctaanzuur, dat fungeert als vlamvertrager of om kleding waterdicht te maken. Bij mensen met een haperend BCRP worden ook die chemicaliën makkelijker opgenomen door het lichaam, waardoor ze in de lichaamscellen sneller schadelijke concentraties bereiken.

Schade aan de cellen

Onderzoek naar BCRP richtte zich tot nu toe vooral op zijn beschermende functie tegen lichaamsvreemde stoffen. Maar nu blijkt dat BCRP ook enkele lichaamseigen stoffen zoals urinezuur, heem en vitamine B2 uit de cel transporteert. Als de werking van BCRP vermindert, kunnen die stoffen zich zodanig ophopen dat ze schade toebrengen aan de cellen.

Hoe erg die schade is, hangt af van de concentratie van de stoffen en van de soort cel waarin de stoffen zich ophopen. De schade gaat van een verminderde stofwisseling tot celdood. Heem, dat essentieel is voor zuurstoftransport in het bloed, kan bij hoge concentraties zelfs DNA-schade veroorzaken. (ev)