TikTok lijkt dokter Google stilaan van de troon te stoten. Dat is helaas geen vooruitgang. Zo circuleren er veel misverstanden over suiker en kanker. Arts en journalist Marleen Finoulst zet de feiten op een rij.
Het begon onschuldig met korte filmpjes van mensen die hooguit een halve minuut zingen, dansen of playbacken, wat anderen konden liken of van commentaar voorzien. Die tijd lijkt voorbij. Op de socialemedia-app TikTok kan je nu ook minutenlange filmpjes posten en daar wordt gretig gebruik van gemaakt door influencers allerhande. Zeker nu de app zo populair is en de drempel van één miljard gebruikers overschreden werd. Ook België telt enkele miljoenen TikTok’ers, vooral jonge(re) vrouwen. De oorspronkelijk Chinese app verspreidt steeds meer desinformatie over gezondheid en lijkt dokter Google stilaan van de troon te stoten. Dat is helaas geen vooruitgang. De filmpjes van dokter TikTok zijn veelal fragmenten uit video’s te zien op YouTube. Zo kwam er op TikTok onlangs een fragment uit een interview met enkele niet-conventionele therapeuten onder de kop ‘Suiker veroorzaakt kanker’ terecht. In dat fragment wordt gesteld dat je door suiker te laten, kanker kan overwinnen. Het filmpje werd in twee maanden tijd meer dan 260.000 keer bekeken. Volgens dokter TikTok kan je kankercellen uithongeren door geen suiker meer te eten. Niet dus. Een suikerarm dieet heeft nul invloed op kanker.
Toch bestaat er wel degelijk een verband tussen suiker en kanker. Excessieve consumptie van suiker is een belangrijke risicofactor voor obesitas. Niet de suikers uit groenten en fruit, die we liever aanduiden als koolhydraten, maar de geraffineerde suikers uit frisdrank, koek, snoep en kant-en-klaargerechten. Van dat laatste eten we gewoon te veel. Die toevoer van calorieën maakt mensen steeds dikker. In België heeft ongeveer de helft van de volwassen bevolking overgewicht (body mass index > 25) en is zestien procent obees (BMI > 30). Kinderen en jongeren volgen diezelfde trend. Tussen twee en zeventien jaar heeft negentien procent overgewicht en is zes procent obees. Obesitas is na roken de belangrijkste modifieerbare risicofactor voor kanker, stelt Marc Gunter, topwetenschapper bij het International Agency for Research on Cancer.
Volgens een nieuw rapport (2022) van het IARC worden nu al dertien kankertypes in verband gebracht met obesitas. Het gaat om kanker van slokdarm, dikke darm, pancreas, borst, nieren, eierstokken, baarmoederhals, galblaas, lever, schildklier en ook om multipel myeloom en meningeoom. Een overdadige consumptie van vetten heeft hier overigens evenveel schuld aan.
Het invoeren van een vet-, suiker- en/of frisdranktaks kan mensen helpen om ze minder te kopen
Ook gebrek aan beweging leidt tot obesitas. Als gevolg van obesitas gaan vetcellen in overdrive en produceren ze meer hormonen en groeifactoren dan bij een normaal gewicht. Dit leidt tot chronische inflammatie van diverse cellen die daardoor gemakkelijker ontaarden in kankercellen. Het is een van de mechanismen die de link tussen obesitas en kanker kunnen verklaren, maar er zijn er ongetwijfeld nog andere. De toename van bepaalde kankers op steeds jongere leeftijd, waaronder darmkanker, is ook een gevolg van ongezonde leefgewoonten en obesitas.
Vermits sensibilisatiecampagnes die gezonde leefgewoonten promoten er onvoldoende in slagen om de obesitasepidemie te stoppen, zijn dwingendere maatregelen nodig. Al jaren gaan er stemmen op om belastingen te heffen op ongezonde producten. Het invoeren van een vet-, suiker- en/of frisdranktaks op ongezonde producten kan mensen helpen om ze minder te kopen. Deze taksen hebben hun nut bewezen, op voorwaarde dat ze voelbaar zijn. In Groot-Brittannië heeft de frisdranktaks het suikerverbruik bij jongeren al met tachtig procent kunnen reduceren.
Volgens het Vlaams Instituut Gezond Leven is het invoeren van een taks op ‘ongezonde’ voeding enkel zinvol als de opbrengsten ervan ingezet worden voor een preventief gezondheidsbeleid, bijvoorbeeld door gezonde voeding goedkoper en toegankelijker te maken en sensibiliseringscampagnes op te zetten. Tien procent extra betalen voor suikerhoudende dranken en bewerkte vleeswaren in combinatie met een prijsvermindering van tien procent voor groenten, fruit en volle granen, zou volgens een Amerikaanse studie elk jaar 33.700 overlijdens door welvaartsziekten, waaronder kanker, vermijden.
