Embryo in 3D

In de eerste acht weken na de bevruchting tussen ei- en zaadcel groeit een embryo uit tot de grootte van een kers en worden vitale organen en weefsels gevormd. Over hoe dat precies verloopt, kennen we nog niet alle details. Een 3D beschrijving van de menselijke ontwikkeling, door Nederlandse onderzoekers voorgesteld in Science, moet daar verandering in brengen.

Embryo’s bestuderen ligt gevoelig. ‘In medische handboeken over de menselijke ontwikkeling worden soms foto’s van muizenembryo’s gebruikt’, zegt Bernadette de Bakker, verbonden aan het Medisch Centrum van de Universiteit van Amsterdam. Hoewel er veel overeenkomsten zijn, verloopt de ontwikkeling van muis en mens niet helemaal hetzelfde.

Embryos fotograferen

De Bakker trok daarom naar Washington, om er in de Carnegie Collection bijna 15.000 doorsnedes van 34 embryo’s te fotograferen. De honderd jaar oude collectie bestaat uit embryo’s die zijn verwijderd na buitenbaarmoederlijke zwangerschappen of bij het wegnemen van de baarmoeder bij vrouwen waarvan men niet wist dat ze zwanger waren. Meer dan 75 studenten duidden vervolgens op de foto’s van de doorsnedes van embryo’s de weefsels en organen aan, samen goed voor zo’n 45.000 uur werk. De Bakker en haar collega’s zetten die foto’s om in 3D-computermodellen.

'Van nieren namen we aan dat ze tijdens de ontwikkeling opstijgen. Nu blijkt dat ze op hun plaats blijven, terwijl de weefsels errond zakken’

‘De modellen laten de ontwikkeling in de eerste twee maanden in detail zien’, zegt De Bakker. 'Daaruit blijkt dat we sommige processen tot nog toe verkeerd begrepen. Van nieren namen we aan dat die tijdens de ontwikkeling opstijgen. Nu blijkt dat ze ter plaatse blijven, terwijl de weefsels errond zakken.’

‘De modellen zijn zowel nuttig voor onderwijs als onderzoek’, zegt De Bakker. ‘Onder meer voor wetenschappers die de invloed van allerlei stoffen op onze ontwikkeling bestuderen, is het erg belangrijk om precies te weten wanneer welk gevormd wordt.’ (ddc)