Het onderzoek naar het gebruik van Virtual Reality (VR) binnen de revalidatie is de laatste jaren sterk aan een opmars bezig. Waarvoor kan VR binnen de revalidatie gebruikt worden? En heeft dit naast voordelen, ook nadelen?
Een beroerte heeft vaak prominente gevolgen, al zijn deze afhankelijk van patiënt tot patiënt. Zo krijgen patiënten vaak te kampen met een éénzijdige verlamming van het lichaam waardoor reiken, staan en stappen veel moeilijker en soms zelfs onmogelijk worden. Maar er zijn ook minder zichtbare problemen, zoals aandacht -en geheugenstoornissen.
Veel patiënten hebben na hun beroerte dan ook nood aan revalidatie, en verblijven gedurende enkele weken binnen een revalidatiecentrum. VR aangeboden via de typische ‘VR brillen’ biedt mogelijks een oplossing voor heel wat problemen waar therapeuten binnen zulke centra op botsen. Na de revalidatie wilt men namelijk dat de patiënt opnieuw kan ‘deelnemen’ aan de samenleving.
FRIEND: enkele voordelen van VR
VR maakt de brug tussen het revalidatiecentrum en de ‘echte’ wereld
Om de therapie te doen slagen dient deze namelijk betekenisvol én variërend te zijn. Die variatie slaat bijvoorbeeld terug op het uitvoeren van bepaalde taken/bewegingen in veschillende omgevingen, met weinig tot veel afleiding om de oefening makkelijker of respectievelijk moeilijker te maken. Het zou namelijk kunnen dat de patiënt goed kan wandelen binnen het revalidatiecentrum (vaak prikkelarm), maar na ontslag problemen krijgt met wandelen in de supermarkt (vaak prikkelrijk).
Zulke patiënten hebben nood aan een ‘tussenstap’ tussen het revalidatiecentrum en het echte leven. Revalidatiecentra zijn echter beperkt in hun omgevingen die ze kunnen aanbieden. VR biedt hier een oplossing. Je kan de patiënt virtueel naar een andere omgeving brengen door hem/haar een bril op te zetten. De keuzes zijn vaak eindeloos.
VR motiveert en helpt patiënten volhouden
Motivatie en therapietrouw zijn nodig bij langdurige revalidatie om de therapie te doen slagen. Demotivatie is jammer genoeg niet onbekend. VR kan in spelvorm worden aangeboden en wordt daarom vaak omschreven als leuk en uitdagend, wat goed is voor de motivatie. Ook het veranderen van omgeving, al is die virtueel, kan wonderen doen. Uit een recente studie van de KU Leuven blijkt ook dat ouderen open staan voor VR.
VR helpt mogelijks vooruit
Al is het wetenschappelijk bewijs zeer beperkt en vaak van lage kwaliteit, toch tonen verschillende studies aan dat VR een plaats kan hebben binnen de (voornamelijk cognitieve) revalidatie, waaronder bijvoorbeeld aandachtstoornissen. Er is echter nood aan goede studies op een groot aantal patiënten om dit vermoeden te bevestigen.
FOE: enkele nadelen van VR
VR maakt mogelijks wagenziek
VR veroorzaakt soms misselijkheid, duizeligheid en andere symptomen gelijkaardig aan wagenziekte. Dit komt mogelijks door vertraging die er tussen de hoofdbeweging en de beweging van het virtuele beeld kan zijn. Indien die vertraging te groot is, krijg je namelijk een ‘mismatch’ van informatie.
Bijvoorbeeld: je draaide je hoofd reeds, maar het beeld draaide pas wanneer je hoofd al stil stond. Ook hier wordt heel wat onderzoek naar gedaan, met als voornaamste doel het voorkomen van deze symptomen.
VR maakt gezonde deelnemers mogelijks trager en instabieler, wat dan met patiënten?
Aan de UAntwerpen deed men onderzoek naar de veranderingen in het gangpatroon bij gebruik van een VR bril. Wat bleek? Het gangpatroon veranderde, met als voornaamste kenmerk een verminderde gangsnelheid.
Onderzoekers van Zweden en Engeland toonden daarnaast aan dat het gebruik van zo’n VR bril ons evenwicht uitdaagt en bemoeilijkt. De deelnemers konden wel snel aan de VR te wennen. Kleine side-note: binnen dit laatste onderzoek bewoog de virtuele ruimte terwijl de deelnemer stil stond, waardoor je opnieuw een mismatch kreeg. Echter dienen zulke neveneffect nog diepgaand te worden onderzocht binnen patiëntenpopulaties.
Door de VR bril lijk je wel geblinddoekt
Door de VR bril wordt je volledig in de virtuele ruimte geplaatst. Naast de vele voordelen kan dit ook wel aanvoelen alsof je geblinddoekt bent. Je ziet namelijk je eigen lichaam en de reële omgeving, met verschillende meubels en objecten, niet meer. Dit kan leiden tot gevaarlijke situaties indien men vrij kan rondwandelen.
¿Qué?
Er is geen sluitend antwoord. Dit opkomende thema verdient nog extra aandacht binnen de onderzoekswereld. De mogelijkheden met VR voor de revalidatie zijn talrijk. Er dient echter nog meer kwalitatief onderzoek te gebeuren naar de effectiviteit van VR-ondersteunde therapie binnen de beroerterevalidatie.
Momenteel is het nog onduidelijk voor welke doeleinden het al dan niet gebruikt kan worden. Men moet zich behoeden voor mogelijke onaangename neveneffecten bij het gebruik van VR. Veiligheid primeert!
