Bij het terugdringen van plasticvervuiling speelt recyclage een sleutelrol. PET – het materiaal waaruit plastic flessen gemaakt worden – valt relatief makkelijk te hergebruiken. Maar juist bij gerecycleerd PET bestaat het risico dat chemicaliën uit het plastic lekken.
PET, kort voor polyethyleentereftalaat, is overal. Het is een van de meest gebruikte plastics in de voedingsindustrie, met drankflessen als voornaamste toepassing. Net die wegwerpflessen maken een groot deel uit van de enorme berg plastic afval die zich ondertussen uitstrekt tot zowat elke uithoek van de aarde.
Het voordeel van PET is dat het relatief eenvoudig opnieuw te gebruiken is. Bij recyclage ligt de focus dan ook op dit type plastic. De EU bijvoorbeeld heeft beslist dat tegen 2030 alle PET-flessen uit minimum 30 procent gerecycleerd materiaal moeten bestaan.
In volle zon
Afval is maar een element van het plasticvraagstuk. De bezorgdheid groeit dat chemische stoffen uit verpakkingen naar voeding of drank lekken, ook bij PET. Nieuw onderzoek telde maar liefst 150 chemische verbindingen die uit het materiaal kunnen migreren naar de inhoud, en dus uiteindelijk in ons lichaam terechtkomen. Dat zou tot voorzichtigheid moeten aanzetten, aldus professor Eleni Iacovidou, gespecialiseerd in grondstoffen- en afvalbeheer en verbonden aan Brunel University London.
‘In de volle zon kunnen onder invloed van uv-straling chemische componenten loskomen’
'Bij de productie van primair PET – niet gerecycleerd dus – gebruikt men chemicaliën, dat is niet per se een probleem. Plastics doorlopen echter nog een hele cyclus na de productie. In de logistiek of bij consumenten thuis gebeurt het bijvoorbeeld dat PET-flessen in de volle zon staan, wat maakt dat onder invloed van ultraviolette stralingen chemische componenten loskomen.'
De studie wilde nagaan of gerecycleerd PET meer chemische stoffen lekt dan PET gemaakt van primaire grondstoffen. Dat bleekt zo te zijn, aldus Iacovidou. 'Recyclage is tot nu toe een beetje buiten beeld gebleven. Maar de concentraties chemicaliën die loskomen uit hergebruikt PET liggen wel degelijk hoger, en dat wijst op problemen met de manier van recyclage. PET-flessen raken gemengd met andere verpakkingen van bijvoorbeeld kuisproducten, of de labels op flessen contamineren het materiaal. Zo stapelen er zich onzuiverheden op bij verlengen van de levenscyclus van PET.'
Superkuis
Onder andere de waardes van de stoffen antimoon, aceetaldehyde en bisfenol A lagen hoger in gerecycleerd PET dan in primair plastic. Er bestaan sterke vermoedens dat die stoffen mogelijk hormoonverstorende en kankerverwekkende eigenschappen hebben. 'In de meeste gevallen gaat het om lage concentraties die niet meteen alarmerend zijn. Alleen, die stoffen zitten ondertussen overal om ons heen. Bisfenol A komt niet eens voor in nieuw PET, toch is het terug te vinden in gerecycleerd materiaal. '
Een doorgedreven recyclage van PET is essentieel om plasticvervuiling terug te dringen. Maar dan wel veilig, want een verhoogde lekkage van chemische componenten kan gezondheidsrisico's met zich meebrengen. Dat kan best, benadrukt Iacovidou. 'Via het zogenoemde super cleaning process, waarbij men het PET in drie stadia zuivert. Eerst door te wassen op hoge temperatuur, gevolgd door een chemische reiniging en eentje met gas. Ook dringt een betere scheiding van de verschillende types plastic afval zich op. Dat gebeurt in Europa, waar strenge normen gelden, maar elders gaat men daar losser mee om.'
