Stress activeert zenuwen die betrokken zijn bij de vecht-of-vluchtreactie. Dat veroorzaakt op zijn beurt permanente schade aan pigmentvernieuwende stamcellen in de haarzakjes.
Anekdotes hebben lange tijd een verband gelegd tussen stress en grijze haren. Toen de Franse koningin Marie Antoinette tijdens de Franse revolutie werd gevangengenomen bijvoorbeeld, werden haar haren naar verluidt van de ene dag op de andere grijs. Wetenschappers van Harvard University zochten uit wat er werkelijk van aan is en hoe dat dan zou werken.
Het sympathische zenuwstelsel
Omdat stress het hele lichaam beïnvloedt, moesten de onderzoekers eerst bepalen welk lichaamssysteem verantwoordelijk is voor het verband tussen stress en haarkleur. De onderzoekers dachten eerst dat stress er het immuunsysteem toe aanzet de pigmentproducerende cellen aan te vallen, maar ze ontdekten dat ook muizen zonder immuuncellen grijs werden door stress.
Een volgende verdachte was cortisol, omdat stress altijd de niveaus van het hormoon verhoogt in het lichaam. Maar toen ze de bijnier van de muizen verwijderden zodat ze geen cortisol meer konden produceren, maakte stress hun haar nog steeds grijs.
Uiteindelijk belandden de onderzoekers bij het sympathische zenuwstelsel dat een rol speelt bij de vecht-of-vluchtreactie van het lichaam. Sympathische zenuwen vertakken zich in elk haarzakje op de huid. De onderzoekers ontdekten dat stress ervoor zorgt dat deze zenuwen norepinefrine vrijgeven waarna dat hormoon wordt opgenomen door nabijgelegen pigmentvernieuwende stamcellen.
Pigmentproducerende cellen
In de haarzakjes doen sommige stamcellen dienst als een reservoir van pigmentproducerende cellen. Wanneer het haar zich vernieuwt, worden sommige stamcellen omgezet in pigmentproducerende cellen die het haar kleuren. De onderzoekers ontdekten dat norepinefrine ervoor zorgt dat de stamcellen overmatig worden geactiveerd en dat ze allemaal worden omgezet in pigmentproducerende cellen, waardoor het reservoir voortijdig wordt uitgeput. Na slechts een paar dagen zijn alle pigmentvernieuwende stamcellen verdwenen. Van zodra ze zijn verdwenen, kan pigment zich niet meer vernieuwen. De schade is permanent.
Permanente uitputting
De ontdekking wijst op de negatieve bijwerkingen van een anders beschermende evolutionaire reactie. Acute stress, met name de vecht-of-vluchtreactie, wordt traditioneel gezien als gunstig voor het overleven van een dier. Maar in dit geval veroorzaakt acute stress permanente uitputting van stamcellen.
Op basis van de resultaten beginnen de onderzoekers te begrijpen hoe stress andere weefsels en organen in het lichaam beïnvloedt. Inzicht in hoe onze weefsels onder stress veranderen, is de eerste cruciale stap in de richting van een behandeling die de schadelijke impact van stress kan stoppen of terugdraaien.
