Zomerweer zorgt voor kwallen. Wie ooit in aanraking kwam met een kwal, weet dat dat erg vervelend is. Je huid zwelt op, wordt rood, begint als een gek te jeuken en soms doet het (over je hele lichaam) pijn. ‘Plas erop!’, luidt een veelgehoord advies. In urine zit namelijk ammoniak, wat de pijn zou verlichten. Klopt dat?
Eerst en vooral: kwallen bijten niet. We spreken dus wel van een kwallenbeet, maar het zijn de tentakels van de kwal die de irritatie veroorzaken. Op die tentakels zitten netelcellen, die bij aanraking kleine gifpijltjes afschieten. Die komen in de huid terecht en veroorzaken rode, pijnlijke bultjes. Het lijkt op de reactie na contact met brandnetels.
De pijn kan vrij intens zijn, afhankelijk van waar de kwal je geraakt heeft en van de soort kwal. Aan onze kustlijn komen geen dodelijke soorten voor, maar in de tropen wel. De giftigste kwal is de Australische zeewesp. Die kan dodelijk zijn voor de mens.
Als je in zee zwemt, heb je geen EHBO-materiaal bij de hand. Om de felle pijn zo vlug mogelijk te verlichten, wordt soms geadviseerd om erover te plassen. De ammoniak in je urine zou de pijn verzachten.
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Plas vooral niet over een kwallenbeet, want het zuur in de urine kan de pijn net versterken. Toch blijft de fabel hardnekkig bestaan. Enkele decennia geleden werd ze nog aangewakkerd door een aflevering van de succesvolle tv-serie Friends, waarin werd ‘aangetoond’ dat plassen op een kwallenbeet helpt. Niet dus.
Wat kan je wel doen?
- Raak de plek waar je gestoken bent niet aan.
- Wrijf er ook niet over, ook niet met zand.
- Spoel de wonde zo snel mogelijk met zeewater (let op: zoet water kan de pijn verergeren).
- Ga naar een strandhulppost.
- Dompel de wonde daar 20 tot 30 minuten onder in warm water (zo warm mogelijk, maar niet te heet).
- Is er geen warm water? Dan kan koelen verlichting brengen. Gebruik daarvoor ijsblokjes in een zakje water of een koelzakje.
- Gebruik geen azijn als je gestoken bent aan de Noordzee: dat werkt niet bij de soorten die daar voorkomen.
Let op: ook dode, aangespoelde kwallen kunnen nog steken. Raak ze niet aan.
Word je onwel? Bel dan 112 en lees de tips van het Rode Kruis-Vlaanderen.
Conclusie
Contact met een kwal kan flink pijn doen. Raak de plek niet aan, spoel ze met zeewater en ga naar een eerstehulppost voor verdere verzorging. De wonde onderdompelen in zo warm mogelijk water helpt ook. Wat je vooral niet moet doen, is over de gestoken plek heen plassen: het zuur in de urine kan de pijn verergeren.
