25 procent van de melanoompatiënten met uitzaaiingen geneest na 5 jaar immunotherapie, blijkt uit onderzoek aan het UZ Brussel.
Beeld: Lichtmicroscopie van een melanoom.
Ongeveer 8 procent van alle huidkankers zijn melanomen. Een melanoom is de meest agressieve vorm van huidkanker. Tot voor kort betekende een uitgezaaid melanoom, waarbij de kanker zich verder in het lichaam verspreidt, altijd dat de ziekte fataal zou aflopen.
Sinds mei 2010 is voor melanomen immunotherapie beschikbaar in België. Bij deze behandeling wordt het eigen afweersysteem van de patiënten gebruikt om kankercellen op te ruimen.
Het team van prof. dr. Bart Neyns, diensthoofd Medische oncologie van het UZ Brussel, startte meteen een observationele studie om de uitkomst van patiënten met immunotherapie te bestuderen. Concreet volgden ze 292 patiënten - 139 mannen en 153 vrouwen van 24 tot 93 jaar - met uitgezaaid melanoom. Tussen mei 2010 en maart 2022 werden ze 3 tot 528 weken behandeld met immunotherapie op basis van een anti-PD-1 antilichaam. Dat is een grote eiwitstructuur die zich hecht aan de oppervlakte van de afweercellen en hen zo in staat stelt de kankercellen op te ruimen.
Overlevers
Uit de resultaten bleek dat het risico op een slechte evolutie van het uitgezaaide melanoom - waarbij bestaande uitzaaiingen in volume toenemen en/of er zich nieuwe uitzaaiingen vormen - het hoogst was in de eerste 6 maanden na de behandeling. Daarna nam het risico gestaag af. Vanaf 5 jaar na de start van de behandeling bedroeg de kans om genezen te zijn en te blijven ongeveer 25 procent. De kans dat de patiënten zouden hervallen was bij 25 procent van hen zo verwaarloosbaar klein was dat zelfs de kleine kans op een nieuwe, andere tumor groter was. Sommige melanoompatiënten met uitzaaiingen werden intussen al meer dan 10 jaar opgevolgd, met blijvende positieve resultaten.
Het team ging tijdens de opvolging ook na of er zich nieuwe tumoren vormden, niet alleen op de huid maar ook elders in het lichaam. Bij 17 patiënten stelden ze in totaal 22 nieuwe tumoren vast. 13 van deze tumoren waren huidtumoren die allemaal tijdig werden gediagnosticeerd en behandeld. 9 waren geen huidtumoren, onder andere van de blaas, borst, prostaat en long. Dat betekende dat een nieuwe tumor niet noodzakelijk een herval was van het melanoom. En ook dat 5 jaar na de start van de immunotherapie het risico dat deze patiënten een andere tumor ontwikkelden groter was dan een mogelijke herval van hun melanoom. Overlevers van wat ooit een fatale kanker was, lopen met andere woorden na hun genezing opnieuw dezelfde gezondheidsrisico’s als andere mensen zonder hun voorgeschiedenis.
Prof. dr. Neyns wijst er nog op dat er nog veel onderzoekswerk nodig is voor de therapie ook een uitzicht op genezing kan geven aan de 75 procent patiënten waarvoor de huidige behandeling nog ontoereikend is. Maar ook dat dat onderzoek loopt.
