Je eigen brein uploaden

Je hersenen uploaden naar een supercomputer: het idee heeft steeds meer aanhangers. Fysicus Richard Jones noemt het idee onhaalbaar. Bovendien besteden we onze tijd beter aan andere dingen, vindt hij.

De mens heeft altijd de grenzen van zijn lichaam willen overschrijden. Weg met pijn, ziekte en dood. Dat eeuwenoude verlangen krijgt een gloednieuwe, technologische invulling. Een nieuwe beweging, het transhumanisme, predikt dat de wetenschap ons in staat stelt om voorbij onze fysieke beperkingen te groeien.

Transhumanisten geloven dat de technologie van de toekomst de mens transformeert. Dat kan door onze hersenen om te zetten naar digitale gegevens, die we vervolgens uploaden naar een superkrachtige computer. Een wereld van onbeperkte virtuele ervaringen opent zich. We zijn onsterfelijk, zolang niemand vergeet back-ups te maken of per ongeluk afsluit.

Transhumanisten negeren dat er onoverkoombare obstakels zijn, voor we onze geest kunnen inpluggen. Praktische problemen verhinderen de uitvoering in de nabije toekomst en er zijn fundamentele bezwaren tegen het concept.

Leven in de Matrix

Het hersen-upload-idee speelt een hoofdrol in de science fiction. Auteur en Google-topman Ray Kurzweil populariseerde het idee dat een brein uploaden binnen ons bereik ligt tegen 2045. Econoom Robin Hanson onderzocht gedetailleerd de sociale en economische consequenties van zo’n scenario. Hij stelt zich een wereld voor waarin al het werk razendsnel gedaan wordt door lichaamsloze, digitale versies van menselijke hersenen, levend in een virtuele realiteit.

Van daaruit is het een kleine stap naar de theorie dat ons brein al geüpload is. In dat scenario leven we in een Matrix-achtige computersimulatie. Dat is een nieuwe variatie op het oude idee dat de realiteit een illusie is. Filosofen en mystici breken zich er al honderden jaren het hoofd over. Technologisch ondernemer Elon Musk toonde zich in juni een aanhanger van die theorie. Hij verkondigde op een conferentie dat de kans dat we niet in een computersimulatie leven, slechts één op een miljard is.

Rommelige moleculaire reacties

Er zijn ernstige bezwaren tegen het plan om onze hersenen te uploaden. Om te beginnen is er het praktische probleem. Elk stel hersenen bestaat uit biljoenen verbindingen tussen 86 miljard hersencellen. We kunnen een brein pas digitaal namaken als we alle verbindingen in kaart brengen. Dat ligt momenteel ver buiten het bereik van onze mogelijkheden. Met de huidige snelheid waarmee we computers en beeldvormingstechnieken ontwikkelen, kunnen we het misschien over een paar decennia, met dode hersenen.

Zelfs als we alle verbindingen in een levend brein registreren, is dat niet voldoende om te begrijpen hoe het werkt. We moeten weten hoe de hersencellen met elkaar communiceren bij elke verbinding. Dat gebeurt op moleculair niveau. We hebben geen flauw idee van het aantal moleculen in de hersenen of het van het aantal dat essentieel is voor een goede werking. Wat het antwoord ook is, het zijn er te veel om na te maken met een computer.

Dat brengt ons bij een fundamenteel, conceptueel probleem. We kunnen sommige aspecten van de hersenwerking simuleren, maar dat betekent niet dat we een volledig brein kunnen nabootsen, laat staan het verstand. Geen enkele denkbare vooruitgang in de kracht van computers zal ons toestaan om de hersenen na te bootsen op het niveau van afzonderlijke moleculen. De hersenen digitaliseren kan dus enkel als we de rommelige moleculaire reacties omzetten in logische, digitale gegevens.

We moeten niet ieder stroompje en elk ladingsverschil opsporen in een computer om de werking ervan te begrijpen. Evenmin moeten we het gaan en staan van elk elektron napluizen. We hebben de transistor ontworpen als een schakelaar, zodat we het circuit ondubbelzinnig in kaart kunnen brengen en kunnen herleiden tot de simpele digitale logica van enen en nullen. Maar niemand ontwierp de hersenen: die evolueerden zonder het oog op een eenvoudige omzetting naar één en nul.

Verwrongen beeld

Als het een onhaalbare droom is om onze hersenen te uploaden, doet het niemand kwaad om er over te fantaseren, toch? Iedereen vreest vroeg of laat zijn sterfelijkheid en heeft een eigen manier om met die angsten om te gaan. Wie ben ik om dat hen te ontzeggen?

Het transhumanisme vermengt religieuze ideeën met wetenschappelijke taal. Dat is niet onschuldig, want het verwringt het beeld dat we hebben van de technologie. Transhumanisme stelt technologie voor als een middel dat al onze dromen waarmaakt. Het rechtvaardigt dat door te stellen dat technologie de menselijke ontwikkeling onvermijdelijk in de goede richting zal sturen.

Dat verstoort onze wetenschappelijke prioriteiten. Het hindert ons bij het maken van verstandige keuzes en het ontwikkelen van technologieën die onze huidige, werkelijke problemen oplossen. Hersenen uploaden is een leuk vertrekpunt voor science fiction, maar geen goede basis voor een gesprek over de toekomst.