Kanker wil gecontroleerde chaos

Dat gezonde lichaamscellen sterven als hun DNA belangrijke schrijffouten bevat, is niet meer dan normaal. Door zichzelf uit te schakelen brengen ze het lichaam immers zo weinig mogelijk schade toe. Maar kankercellen volgen een andere agenda: ze grijpen genetische defecten – die vaak het gevolg zijn van kopieerfouten tijdens de celdeling – aan om ongecontroleerd aan het woekeren te slaan, waardoor ze de gezonde weefsels wegdrukken en uiteindelijk de rest van het lichaam koloniseren.

Britse wetenschappers hebben die ‘genetische chaos’, die gezonde cellen de das omdoet maar die tumorcellen doet woekeren, grondig bekeken. Ze ontdekten daarbij dat er ook voor kankercellen een limiet zit op het aantal fouten in het DNA en de chromosomen dat ze kunnen overleven.

Genetische chaos onderzocht

In het eerste luik van hun onderzoek leerden ze hoe kankercellen die genetische chaos precies te boven komen, en ze zelfs in hun voordeel ombuigen. Ze ontdekten dat bij darmkanker de kankercellen veel vaker dan gezonde cellen een foutje meedroegen in het BCL9L-gen. Dat gen blijkt een soort van zelfdestructiemechanisme in gang te zetten als de cel een abnormaal aantal chromosomen blijkt te bezitten – elke gezonde menselijke cel bezit 23 paren van chromosomen. Door dit gen uit te zetten ontsnappen de kankercellen dus aan de dood.

In het tweede luik ontdekten de onderzoekers dat kankercellen weliswaar gedijen bij chaos, maar dat die chaos toch op een bepaalde manier gecontroleerd is. Zo vonden ze bij diverse soorten tumorcellen foutjes in de interne machinerie terug die ervoor zorgen dat de celdeling niet helemaal op hol slaat, waardoor het aantal chromosomen in de dochtercellen slechts lichtjes afweek van de normale 23 paar. De onderzoekers zagen immers dat als de celdeling wél ongelimiteerd zou doorgaan, de dochtercellen dit niet konden overleven. Met andere woorden: de foutjes behoeden de kankercellen voor een wisse dood, wat erop wijst dat ze hun successtrategie net te danken hebben aan een vorm van gecontroleerde chaos. Het is nu aan oncologen om die nieuwe inzichten om te zetten in nieuwe therapeutische targets. (sst)

Bron: Charles Swanton, Francis Crick Institute, Londen, VK in Cancer Cell and Cancer Discovery