Om agressieve hersentumoren met medicijnen te bestrijden, moeten die medicijnen eerst voorbij de bloed-hersenbarrière geraken. Met een nieuw ultrasoon apparaat is dat voor het eerst gelukt.
Beeld: Een fluorescerende controlevloeistof kon voorbij de bloed-hersenbarrière in de hersenen geraken © Northwestern Medicine
Glioblastoom is een dodelijke vorm van hersenkanker. Een behandeling ligt niet voor de hand. Krachtige chemotherapeutische geneesmiddelen die elders in het lichaam tegen kanker werken, geraken niet tot bij de agressieve hersentumoren. Dat heeft te maken met de bloed-hersenbarrière, een microscopische structuur die de hersenen afschermt van de meeste medicijnen.
Het gevolg is dat er maar een zeer beperkt aantal medicijnen is waarmee hersenziektes kunnen worden behandeld. Temozolomide, de huidige chemotherapie voor glioblastoom, passeert de bloed-hersenbarrière wel, maar heeft teleurstellende resultaten.
Wetenschappers van het Amerikaanse Northwestern Medicine-centrum brengen daar verandering in. Ze voerden een klinisch onderzoek uit bij patiënten met terugkerende hersenkanker. Op het moment dat hun tumor werd weggehaald, implanteerden ze een nieuw ultrasoon apparaat in hun schedel.
Enkele weken na de implantatie werd een behandeling opgestart. Met ultrageluid zetten de onderzoekers de bloed-hersenbarrière bij de patiënten tijdelijk open. Krachtige chemotherapeutische middelen die de onderzoekers eerder hadden geïnjecteerd bij de patiënt, konden nu doordringen in grote delen van de hersenen. De 4 minuten durende procedure werd uitgevoerd terwijl de patiënten wakker waren. Een paar uur later konden ze al terug naar huis. Om de paar weken werd de procedure herhaald.
Twee geneesmiddelen – paclitaxel en carboplatine – geraakten voor het eerst met succes in hoge concentraties door de bloed-hersenbarrière. Die medicijnen worden momenteel niet gebruikt om patiënten te behandelen, want onder normale omstandigheden geraken ze niet voorbij die barrière. De behandeling bleek veilig, en werd goed verdragen. De geopende bloed-hersenbarrière was binnen het uur na de procedure al hersteld.
De behandeling bleek veilig, en werd goed verdragen. De geopende bloed-hersenbarrière was binnen het uur na de procedure al hersteld
Eerder hadden onderzoekers al geprobeerd om een van de twee middelen – paclitaxel – rechtstreeks in de hersenen van patiënten te injecteren. Uit de studies bleek dat het middel wel werkzaam was, maar dat er wel bijwerkingen waren. De injectie ging gepaard met irritaties in de hersenen, hersenvliesontstekingen of andere problemen.
Volgens neurochirurg en hoofdonderzoeker Adam Sonabend (Northwestern University en Northwestern Medicine) kan de studie een enorme vooruitgang betekenen voor patiënten met hersentumoren. In een vervolgonderzoek willen hij en zijn collega’s tests uitvoeren met paclitaxel en carboplatine die via de ultrasone techniek in de hersenen belanden. Ze willen nagaan of patiënten met terugkerende glioblastomen dankzij die combinatie ook langer leven. De combinatie wordt nu al gebruikt bij andere vormen van kanker.
