Onderzoekers van de UGent ontwikkelden een nieuwe PET-scanner die patiënten rechtstaand scant.
Een kwartier lang zo stil mogelijk op een smalle onderzoekstafel blijven liggen terwijl die in een tunnel glijdt. Het bezorgde sommige patiënten die een PET-scan moesten laten nemen claustrofobische gevoelens. Aan de UGent ontwikkelde het team van Stefaan Vandenberghe, professor in Medical Imaging Technology, een nieuwe PET-scanner die dit nadeel niet heeft en nog heel wat meer troeven biedt.
Waarin verschilt jullie toestel van traditionele PET-scanners en waarom was er nood aan een nieuw design?
‘Traditionele PET-scanners hebben de vorm van een grote cilinder waar patiënten op een bed in worden geschoven. Een van de problemen van recentere modellen, zoals de total body PET-scanners, is dat het nemen van de scan tegenwoordig zo snel kan gebeuren dat de meest vertragende factor in het onderzoek er vooral in bestaat de patiënten juist te positioneren op het bed en ze in en uit het toestel te schuiven.’
‘Daarom hebben wij beslist om te werken met twee rechtopstaande vlakke platen met detectoren, geïnspireerd op de scanners in luchthavens, waar patiënten op eigen houtje tussen gaan staan. Dat duurt net als het nemen van de scan niet langer dan een minuutje – terwijl het nemen van een traditionele PET-scan gemiddeld vijftien minuten duurt – en vergt bovendien veel minder begeleidend personeel.’
‘De belangrijkste reden voor het nieuwe design is dat het aantal indicaties waarvoor patiënten een PET-scan moeten krijgen de laatste jaren fors is toegenomen. Dankzij de ontwikkeling van nieuwe molecules, die we bij patiënten injecteren voor ze de scanner in gaan, zijn PET-scans nu ook voor bijvoorbeeld prostaatkanker en alzheimer aangewezen, terwijl dat vroeger niet zo was. In de toekomst zal ook het aantal therapieen met radio-activiteit geleid door PET sterk toenemen. Daardoor worden ook de wachtlijsten voor een PET-scan aanzienlijk langer. Een snellere PET-scanner was aangewezen om dat probleem te helpen oplossen.’
‘Het aantal scans dat we kunnen doen is drie keer hoger dan op de bestaande PET-scanners’
‘Ook belangrijk is dat traditionele PET-scanners vrij grote toestellen zijn die een ruimte nodig hebben van vijf bij zeven meter en dat die ruimte ook volledig afgeschermd moet worden omdat we met straling werken. Ons toestel is veel compacter en kan in een kleiner lokaal staan, wat de kostprijs van zowel het toestel als van het afschermen van de ruimte aanzienlijk drukt.’
Is de scanner voor alle patiënten geschikt en hoe reageren ze erop?
‘Samen met de CHU in Luik hebben we een studie opgezet met een mock-up scanner op ware grootte, om na te gaan hoe snel we patiënten in ons toestel kunnen scannen en hoe zij de procedure zelf ervaren. We lieten een hele dag de patiënten die onderzocht werden op twee recente PET-scanners onze mockup testen en vroegen hen wat ze ervan vonden. Ze gaven aan dat dat ons toestel heel gemakkelijk te gebruiken was en dat ze geen last hadden van het claustrofobische gevoel dat ze vaak in de andere scanners hadden omdat de zijkanten van ons systeem open zijn. Het aantal scans dat we kunnen doen is ook drie keer hoger dan op de bestaande PET scanners.’
‘De typische populatie voor PET-scans zijn oncologische patiënten die gemiddeld 60 à 70 jaar oud zijn, maar er zijn ook jongere patiënten met bijvoorbeeld epilepsie die een hersenscan nodig hebben. Het toestel blijkt nog niet aangewezen voor patiënten die ongecontroleerd bewegen, maar die vormen ook een probleem in traditionele PET-scanners. We focussen ons dan ook op de tachtig à negentig procent van de patiënten die makkelijk gescand kunnen worden.’
Vanaf wanneer kan het toestel worden gebruikt?
‘We hebben nog veel werk omdat de ontwikkeling van detectoren door covid wat vertraging heeft opgelopen. Deze detectoren bepalen de positie van interactie zeer precies (ongeveer 1 à 2mm) in alle richtingen. Hiervoor maken we, net als in de hele keten van detectie tot beeld, gebruik van artificiële intelligentie. We moeten nog uitzoeken hoe we de patiënten zo duidelijk mogelijk instructies kunnen geven zodat ze de hele procedure zelf kunnen doorlopen en we minder begeleidend personeel nodig hebben. We denken daarvoor bijvoorbeeld aan een video in de scanner die alle stappen die patiënten moeten nemen overloopt. De bouw van het systeem, waarvoor we samenwerken met Comate Engineering & Design verloopt voorspoedig. Eens dat afgerond is moeten we het systeem nog kalibreren. Ik verwacht dat een eerste volledig prototype van ons systeem over een jaar gebruiksklaar zal zijn.’
