"Moleculaire klok in onze cellen kan kanker aankondigen"

Hoe snel we verouderen, en of we ooit kanker krijgen, is mogelijk vastgelegd door twee klokken die in vrijwel elke cel van het menselijke lichaam aanwezig zijn.

In onze cellen stapelen zich doorheen de tijd kleine fouten, zogenaamde mutaties, op in het genetisch materiaal. Soms veroorzaken dergelijke mutaties DNA-schade die uiteindelijk leidt tot het ontwikkelen van kanker.

Mutaties ontstaan door verschillende processen, zo kan bijvoorbeeld zonnebrand een plotse uitbarsting van mutaties veroorzaken. Andere processen veroorzaken gedurende het hele leven mutaties. Volgens Amerikaanse onderzoekers kunnen die constante mutaties aanzien worden als een tikje van een klok. Ze schrijven erover in Nature Genetics.

Onderzoeker Michael Stratton en zijn collega’s van het Welcome Trust Sanger Institute in Cambridge ontdekten twee dergelijke mutatieklokken die aanwezig zijn in bijna elke cel van het lichaam. De wetenschappers konden bovendien vaststellen dat deze klokken met verschillende snelheden tikken binnen verschillende weefsels.

Het team onderzocht DNA-sequenties van meer dan tienduizend individuele kankers. De wetenschappers gingen specifiek op zoek naar complexe mutatiepatronen binnen het kankergenoom, zogenaamde “signatures” of genetische handtekeningen van de kanker.

Van de meer dan dertig verschillende handtekeningen waren er twee die zich als een klok gedroegen. Deze twee klokken bezitten onafhankelijke mutatiesnelheden en zijn dus waarschijnlijk het gevolg van verschillende biologische invloeden. Zo lijkt een van de klokken een “mitotische klok”, waarbij mutaties ontstaan als een gevolg van de celdeling. De andere klok is volgens de onderzoekers mogelijks gelinkt aan DNA-reparaties.

Deze klok blijft tikken wanneer cellen zich tot een kanker ontwikkelen. Dat betekent dat de snelheid waarmee de klok tikt mogelijk een aanwijzing geeft over de ontwikkeling van kanker. Misschien kunnen onderzoekers zelfs op basis van de klok een kanker voorspellen nog voor die is ontstaan.

Volgens Stratton leveren de twee klokken ons belangrijke nieuwe inzichten in de manier waarop onze cellen verouderen. Theoretisch gezien zouden we via dergelijke ontdekkingen uiteindelijk zelfs de snelheid waarmee een kanker zich ontwikkeld kunnen beïnvloeden. (ed)