Ontstaan alzheimer in beeld

Een Amerikaanse studie onthult drie fundamentele eigenschappen van de ziekte van Alzheimer: waar de aandoening begint, waarom, en hoe ze zich verder verspreidt. 

Onderzoekers van Columbia University gebruikten een hogeresolutievariant van een fMRI-scanner om de hersenen van 96 gezonde oude proefpersonen op te volgen. Ze deden dat om de allereerste sporen van de ziekte van Alzheimer in beeld te brengen.

Na 3,5 jaar hadden 12 van de 96 proefpersonen een milde vorm van alzheimer ontwikkeld. Uit de analyse van de fMRI-beelden van hun hersenen bleek dat er, in vergelijking met de 84 nog gezonde ouderen, een significante vermindering merkbaar was van het bloedvolume – een maat voor de metabole activiteit – in de laterale entorhinale cortex (LEC), het hersengebied dat nauw samenwerkt met de hippocampus. Die laatste staat onder meer in voor het langetermijngeheugen.

Uit de beelden bleek voorts dat de ziekte van Alzheimer zich vanuit de LEC verspreidt naar andere delen van de cerebale cortex, in het bijzonder naar de pariëtale cortex, die betrokken is bij ruimtelijke oriëntatie en navigatie. Ten slotte werd duidelijk dat de problemen alleen ontstonden wanneer er veranderingen optraden in de structuur van zowel het tau-eiwit als het amyloïde precursor proteïne. Samen richten de eiwitten schade aan aan de neuronen in de LEC, waardoor de ziekte van Alzheimer kan ontstaan.

De resultaten zijn belangrijk voor zowel verder onderzoek naar de ziekte, als voor de behandeling ervan. Nu duidelijk is waar alzheimer voor het eerst de kop opsteekt en dat dat te zien is op fMRI-beelden, is de aandoening wellicht veel vroeger vast te stellen. En ook de behandeling kan dan veel vroeger starten, nog voor de ziekte zich naar andere hersengebieden heeft verspreid. De studie verscheen in Nature Neuroscience. (ev)