Ontstond tbc samen met het eerste vuur?

Australische medici lanceren een interessante hypothese over de ontstaansgeschiedenis van een van de ergste menselijke infectieziekten.

De meeste infectieziekten, zoals pokken en mazelen, zijn ontstaan tijdens de ontwikkeling van de eerste landbouw, ongeveer 10.000 jaar geleden. Door het nauwe contact van de eerste boeren met hun (gedomesticeerde) dieren konden ziekmakende bacteriën gemakkelijk overspringen van dier op mens en zich aanpassen aan onze fysiologische eigenschappen.

Maar de bacterie die de longziekte tuberculose veroorzaakt (Mycobacterium tuberculosis) ontstond naar alle waarschijnlijkheid al veel vroeger dan het neolithicum. Bovendien is tbc een bijna uitsluitend menselijke ziekte. Het is dus onwaarschijnlijk dat de ziekmakende tbc-bacterie ooit van dier op mens is gesprongen.

Maar waar komt ze dan wel vandaan? Uit de natuur, dat staat natuurlijk vast. Maar hoe en vooral wanneer slaagde ze erin mensen te besmetten? Volgens enkele Australische medische onderzoekers kan het goed zijn dat niet de landbouw, maar een andere belangrijke revolutie in de geschiedenis van de mensheid daarvoor verantwoordelijk is, namelijk de ontdekking van (het maken van) vuur.

Vuur werd een miljoen jaar geleden al door de voorouders van de moderne mens (Homo erectus) gebruikt, al gebeurde dit toen nog enkel op toevallige momenten wanneer bijvoorbeeld de bliksem was ingeslagen. Het is pas vanaf ongeveer 300.000 jaar geleden dat mensensoorten (zoals de Homo heidelbergensis, de voorouder van de neanderthaler) het maken van vuur onder de knie kregen.

Die kunde veranderde de prehistorische samenleving grondig, aldus de Australische medici. Vuur zorgde ervoor dat mensen fysiek dichter bij elkaar kwamen (bij het kampvuur ’s avonds), en omdat velen toen nog in grotten woonden kwamen de longen van de mensachtigen voor het eerst in contact met grote wolken rook. Volgens de vorsers heeft het veelvuldig inademen van die rook ervoor gezorgd dat de tbc-bacterie zich kon nestelen in de longen en zich kon aanpassen aan de mens om een van de ergste infectieziekten in de geschiedenis te worden. (sst)