Stap dichter bij vaccin tegen vleesetende bacterie

De ‘vleesetende bacterie’ verteert menselijke cellen, en kan dodelijke gevolgen hebben. Bij toeval stootten onderzoekers op een eiwit dat kan leiden tot een vaccin.

De ‘vleesetende bacterie’ is een bijnaam voor de Groep A-streptokok, en wordt verder ook wel de GAS-bacterie genoemd. Deze bacterie kan vrij onschuldig zijn; zit ze enkel in de slijmvliezen of de huid, dan blijven de gevolgen beperkt tot een milde keelontsteking of een huidinfectie. Belandt ze in de bloedbaan of in onderliggend huidweefsel, dan is een infectie vaak wél zeer ernstig. Soms is ze zelfs dodelijk. Want in de bacteriehaard worden huid-, spier- en vetcellen aan de lopende band verteerd. 

Moeilijk op te sporen

Ons immuunsysteem kan zich heel moeilijk wapenen tegen GAS-bacteriën. Dat komt omdat ze lastig te herkennen zijn. De manteleiwitten van bacteriën verraden doorgaans welke afweercellen ons lichaam moet aanmaken. Maar deze ziekteverwekker heeft heel veel verschillende soorten eiwitten. Daardoor slagen vele GAS-bacteriestammen erin te ontsnappen aan ons afweersysteem.

Nu ontdekten Amerikaanse wetenschappers bij toeval een menselijk eiwit dat meerdere stammen van de GAS-bacterie wél kan herkennen. Maar hun onderzoek diende een ander doel, dus de wetenschappers deden niets met de ontdekking. Gelukkig belandde het nieuws ook bij collega-microbiologen verderop de gang, die zich al jaren bezighouden met streptokokken.

Nu nog een vaccin

De microbiologen voerden zelf tests uit in hun eigen labo, en ontdekten dat dit bijzondere C4BP-eiwit meer dan 90 procent van alle GAS-bacteriesoorten kon herkennen. Daarmee scoort het eiwit véél beter dan ons immuunsysteem.

De onderzoekers konden ook de werking van het C4BP-eiwit achterhalen. In de op het eerste gezicht willekeurige samenstelling van manteleiwitten, blijkt het C4BP een reeks patronen in de GAS-bacterie te herkennen.

Nu staan de wetenschappers nog voor een flinke uitdaging: een vaccin ontwikkelen tegen de vleesetende ziekte. Dat willen ze doen door onze immuuncellen hetzelfde kunstje als het C4BP aan te leren. Door middel van patroonherkenning moeten de cellen álle stammen van GAS-bacteriën kunnen opsporen. Daarna kunnen ze ze onschadelijk maken. Niet makkelijk, maar omdat het C4BP-eiwit van menselijke makelij is, hebben de onderzoekers hoop. (sst)

Bron: Partho Ghosh, University of California – San Diego in Nature Microbiology