Word je het liefst zo oud als mogelijk, ook als dat veel medicatie, medische zorg en ondersteuning vraagt? Robin Bergman, onderzoeker bij de Nederlandse Stichting Toekomstbeeld der Techniek, gaat op zoek naar antwoorden op die vraag.
In de film Midsommar (2019) bezoekt een groep bevriende studenten het midzomerfeest van de voorouderlijke commune van een van de studenten. Het verhaal speelt zich af op het Zweedse platteland waar verschillende huiveringwekkende gebruiken zich voordoen. Het is binnen de commune gebruikelijk dat men op tweeënzeventigjarige traditiegetrouw het leven beëindigt.
Vanuit de Stichting Toekomstbeeld der Techniek werken we aan een toekomstverkenning over de toekomst van het lichaam. Hierin hebben we drie thema’s gedefinieerd die in het bijzonder interessant zijn voor de toekomst van het lichaam. Ageing, het gezond(er) oud(er) worden is hier één van. We onderzoeken hoe technologie van invloed is op het proces van oud(er) worden en we verkennen graag samen met u de toekomst!
Cyborg grootouders
Pacemakers, medicijnen, speciale voedingsschema’s en ochtendgymnastiek. We houden onze ouderen kunstmatig vitaal en gezond. Door de afhankelijkheid en de verweving met tal van technologieën zijn ze eigenlijk al cyborgs geworden. Ze dragen technologie in hun lichamen met pacemakers, stents en bypasses. Dragen het in de vorm van braces en andere ondersteunende technologieën met hun lichaam mee. Maar willen zij en wij in de toekomst dit ook, en wat wel en niet en hoe willen we dat dat eruitziet?
Hoe oud worden we en worden we wel gezond en gelukkig oud?
Wereldwijd wordt men in Japan het oudst met een levensverwachting van 84,2 jaar. In België doen we het met 81,4 en in Nederland 81,8 zeker niet slecht. De levensverwachting groeit sinds de jaren zestig gestaag. Maar waar komt dit door?
Deze toename is veelal te danken aan inzichten vanuit de wetenschap die in praktijk zijn gebracht. De stijging in levensverwachting is hoofdzakelijk te danken aan kennis en ontwikkeling in betere hygiëne, welvaart en toenemende kwalitatieve medische zorg. Vandaag de dag lijkt de wetenschap zich minder te richten op ouder worden. Er wordt nu meer ingezet op het gezond en gelukkig oud worden. De manieren hoe we gezond oud kunnen worden zijn zeer uiteenlopend, dit kan bijvoorbeeld door middel van medicatie en medische ingrepen maar ook door een gezonde leefstijl en beloningssystemen voor ‘goede’ keuzes en gedrag. Ook is er een groep mensen die denkt dat de dood moreel slechts is, en dat het morele verantwoordelijkheid is om dit proces te vertragen of te stoppen. Waar sta jij voor open en waarvoor niet, hoe wil jij dat de toekomst van je lichaam eruitziet? Hierover moeten we met elkaar in gesprek. Zo verkennen we de toekomst en krijgen we in beeld wat we wenselijk en onwenselijk vinden.
80% van de zorgkosten die je maakt zijn in het laatste half jaar van je leven
Hoe we onze oude dagen doormaken is afhankelijk van heel veel factoren. Het zal voor u geen nieuws zijn dat juist die kwaliteit en de kosten momenteel in het geding zijn. Wat de toekomst voor uitdagingen biedt met de te verwachten vergrijzing, oplopende zorgkosten en personeelstekorten in de zorg ziet er zeker niet rooskleurig uit. Er staat dus nogal wat op het spel voor de toekomst van het lichaam. We kunnen organen van dieren in mensen plaatsen, lijken in toenemende mate het lichaam te willen vormgeven en het zorgstelsel staat onder druk door tekorten en vergrijzing. De toekomst is van ons allemaal en we zijn allemaal anders! We zien er anders uit en vinden andere dingen belangrijk. We willen waarschijnlijk een mooie toekomst voor onszelf, de mensen van wie we van houden en onze omgeving. Hoe zorgen we ervoor dat we dit de goede kant op leiden? Hiervoor is het belangrijk dat we met elkaar nadenken over de toekomst van het lichaam.
Ontwerp mee aan de toekomst van het lichaam en win geld en roem!
Het is bij uitstek tijd om hier met elkaar over in gesprek te gaan. Hopelijk wilt u meedenken aan een toekomst voor uzelf en voor elkaar in de samenleving breed. Dit kan! Want vanuit de Stichting Toekomstbeeld der Techniek organiseren we de ontwerpwedstrijd toekomst van het lichaam. Het is een OpenCall voor alle makers, innovators en creatives om hun ideeën te tonen voor de toekomst van het lichaam. Ook maken zij kans op €1500 en een plek om hun werk tentoon te stellen op de prestigieuze Dutch Design Week 2023 in Eindhoven! Daarnaast zullen de inzendingen samen helpen bij het verkennen van de toekomst van het lichaam. Het geeft een beeld van welke onderwerpen en technologieën er nu spelen en hoe we hier in de toekomst mee om kunnen gaan. Deel uw idee ontwerp, verhaal of andere creatieve uiting over de toekomst van het lichaam en stuur het in voor 1 sept 2023 via www.toekomstvanhetlichaam.nl.
Wist je dat als we het DNA zouden aanpassen specifiek in het cholesterol-gen dit de grootste killer op aarde om zeep zal helpen?
Graag neem ik u mee in een aantal ontwikkelingen om uw blik op de toekomst te verbreden en u te inspireren om mee te doen en te laten inzien dat ook zeker u mee kan ontwerpen aan de Toekomst van het lichaam. Er zijn ontwikkelingen in de wetenschap en er worden technologieën ontwikkeld die daarbij kunnen helpen. Maar zit men hier wel op te wachten? Of is het bittere noodzaak?
Wat voor ontwikkelingen zien we aankomen die potentie hebben om te helpen bij gezond(er) oud(er)worden? Één technologie daarvan is Epigenetica. Epigenetica is een vakgebied binnen de genetica. Het aanpassen van genen is al mogelijk en wordt al toegepast voor zeldzame ziektes. Maar het aanpassen van genen brengt de nodige ethische discussies met zich mee. De afgelopen 25 jaar is er een nieuw onderzoeksveld opgekomen. De Epigenetica houdt zich bezig met de laag van informatie die de expressie van genetische processen regelt. Epigenetica speelt een belangrijke rol in het verouderingsproces en beïnvloedt in zekere mate iemands biologische leeftijd. Fouten in de epigenetische regulatie van het DNA of in enzymen die verantwoordelijk zijn voor epigenetische processen kunnen vaak leiden tot ziekten, zowel bij mensen, dieren als planten. Menselijke aandoeningen die hiermee verband houden, kunnen erfelijk zijn, zoals kanker, gevoeligheid voor infectieziekten, obesitas, psychologische trauma's en stress.
Wetenschappers proberen de precieze oorzaken van deze problemen te achterhalen, wat ook mogelijkheden biedt voor de ontwikkeling van behandelingen die ingrijpen in het epigenoom. Het is echter belangrijk om te benoemen dat net zoals bij genetische modificatie, dergelijke interventies ethische, juridische en maatschappelijke implicaties met zich meebrengen.
Zoals al beschreven is het verlengen van het leven van mensen niet meer de hoofdfocus van veel onderzoekers die zich bezighouden met verouderingsprocessen. De laatste jaren zien we een verschuiving van het ouder worden naar het gezond oud worden. Wat hiermee bedoeld wordt is dat er minder wordt ingezet op het verlengen van het leven, maar meer op hoe men in ‘goede’ gezondheid de laatste fase van haar leven doormaakt. Hoe denk jij dat epigenetica bij kan dragen aan de uitdagingen in de zorg? Of hoe kan het onze relatie met ons lichaam positief veranderen?
Tot slot, het is dus belangrijk om af te wegen wat we wel en zeer zeker niet willen nu en in de toekomst voor en met onze lichamen. Wat is en wordt er mogelijk en is dit maatschappelijk wenselijk en haalbaar? Zowel fysieke als mentale, maar ook sociale aspecten spelen een rol in hoe je oud wordt. Daardoor moeten dus niet alleen maar naar de fysieke aspecten kijken, maar ook naar de mentale en sociale aspecten van oud worden. Dit lukt alleen als we dit maatschappij breed onderzoeken.
Door mee te doen aan de ontwerpwedstrijd kan je een bijdrage leveren aan het verkennen van een wenselijke toekomst. De ontwerpen stimuleren een maatschappelijk debat en zo komen we hopelijk tot een wenselijke toekomst voor ons allemaal.
Inzichten in de epigenetica bieden handvatten om meer zicht te krijgen op complexe processen van oud worden. Of en voor wat deze inzichten en daaruit volgende technologieën ingezet zullen worden is een zoektocht die we samen moeten aangaan. Dit om te waarborgen en ervoor te zorgen dat we aan een toekomst bouwen die we gezamenlijk wenselijk vinden en haalbaar is.
Heb je een idee voor de toekomst van het lichaam geef de toekomst mede vorm en schrijf je in! Of ben of ken je iemand die dit uitermate interessant vindt verken de toekomst verder op de website van de wedstrijd https://toekomstvanhetlichaam.nl
