Ongeveer 3 procent van de vaccins belandt niet bij de burgers omdat ze beschadigd raken, te snel ontdooid worden of niet snel genoeg gebruikt worden.
De manier waarop coronavaccins nu vanuit de farmabedrijven tot bij de burger belanden, zorgt ervoor dat zowat 3 procent ervan verloren gaat. Dat komt omdat de vaccins door de farmabedrijven eerst aan een veertigtal verdeelziekenhuizen worden geleverd, een keuze die vooral werd ingegeven door de specifieke bewaarcondities van de vaccins van Pfizer en Moderna. De vaccins worden er geprepareerd en vervolgens verdeeld over de zowat 150 vaccinatiecentra. Dat vereist bijkomende handelingen en transporten die niet alleen de werkdruk van zowat 140 ziekenhuismedewerkers verhogen, maar ook het risico op fouten in de keten vergroot.
‘De fouten zijn niet te wijten aan een gebrek aan kwaliteit van het personeel in zowel de hubziekenhuizen als de farmalogistiekbedrijven’, benadrukt Roel Gevaers (UAntwerpen). ‘Maar hoe meer tussenstappen een product moet nemen, hoe groter de kans op ongewilde fouten. Op basis van de gegevens die verzameld zijn, weten we dat zowat 3 procent van de vaccins onbruikbaar is omdat ze tijdens het hele proces beschadigd geraken, te snel ontdooid worden of niet snel genoeg gebruikt worden. Aangezien de overheid streeft naar zo’n 8 miljoen gevaccineerde Belgen en sommige vaccins twee keer moeten worden toegediend, spreken we over zo’n 560.000 vaccins die verloren gaan.’
Centrale hub
UAntwerpen en onderzoekscentrum VITO onderzochten hoe dat beter kon. ‘We werkten een scenario uit waarbij we de verdeelziekenhuizen uit het verdeeltraject haalden en werkten met een centrale hub die de vaccins rechtstreeks naar de verschillende vaccinatiecentra brengt’, vertelt Ruben Guisson (VITO). Ze gebruikten daarvoor het MooV-optimalisatiemodel van VITO dat complexe distributie- en supplychainscenario’s kan uitwerken.
Hoewel werken met een centrale hub die de vaccins verdeelt niet zal verhinderen dat er nog altijd verlies van vaccins zal zijn, schat dit model het verlies op 2 procent of 370.000 vaccins. Dat betekent dat 96.000 mensen meer kunnen worden gevaccineerd – een cijfer dat er rekening mee houdt dat niet van elk vaccin twee dosissen moeten worden gebruikt. Dat het risico daalt tot 2 procent is te danken aan het feit dat een aantal risicovolle handelingen niet langer moet gebeuren. Zo valt bijvoorbeeld de behandeling in het ziekenhuis en de transportactiviteit tussen het ziekenhuis en het vaccinatiecentrum weg.
De onderzoekers hebben er in hun schatting wel rekening mee gehouden dat het risico in de centrale hub verhoogt omdat daar meer complexe activiteiten zullen plaatsvinden. Maar dan nog kwamen ze op een duidelijke daling uit. Het werken met één centrale hub leidt volgens de onderzoekers onmiskenbaar tot betere resultaten, zeker als het gamma nog uitgebreid wordt met de vaccins van Astra Zeneca, Johnson&Johnson en Curevac.
