Een nieuwe technologie stelt het lichaam in staat om medicatie lokaal af te geven waardoor de kankercellen van binnenuit gedood worden.
Beeld: Plückthun Lab
Een reusachtig houten paard werd voor de poort van Troje achtergelaten. Nietsvermoedend haalden de inwoners het bouwwerk binnen. Wat ze niet wisten was dat het paard vol zat met soldaten van de tegenpartij, waardoor de belegerende Grieken erin slaagden om Troje binnen te dringen. De ontvangers bewerkstelligden argeloos hun eigen ondergang.
En ook de Zwitserse onderzoekers maakten dankbaar gebruik van dit fenomeen uit de Griekse mythologie. Zo hebben zij een respiratoir virus, een zogenaamd adenovirus, gemodificeerd om als een Trojaans paard te werken en genen voor kankertherapie rechtstreeks ongemerkt in de tumorcellen af te leveren. Eenmaal in tumorcellen dienen de afgegeven genen als ‘sjabloon’ voor stoffen die door de kankercellen zélf worden aangemaakt en de tumoren van binnenuit elimineren. In tegenstelling tot chemotherapie of radiotherapie is deze aanpak minder schadelijk voor normale gezonde cellen.
Het team slaagde erin om een klinisch goedgekeurd antilichaam, trastuzumab genaamd, tot expressie te brengen in tumorweefsel van een muis. Dit zorgde ervoor dat de tumorcellen aan een hogere concentratie antilichamen werden blootgesteld in vergelijking met een normale injectie. Bovendien was de concentratie in de bloedbaan en in andere weefsels waar bijwerkingen konden optreden significant lager.
Kostenbesparing
Hoogleraar Farmaceutische Genmodulatie Hidde Haisma (Rijksuniversiteit Groningen): ‘De onderzoekers hebben een adenovirus gebruikt om genen in tumoren tot expressie te brengen. Deze virussen worden afgeschermd tegen het immuunsysteem en worden heel gericht in de tumorcellen gebracht. Deze technieken zijn op zich niet nieuw maar de combinatie ervan is uniek. Het is altijd afwachten of dit in de patiënt gaat werken, maar het materiaal is wel veilig. Ze gebruiken een vergelijkbaar adenovirus in het Janssen-vaccin tegen corona. In het Janssen-vaccin zit een stukje coronavirusgen, en in de huidige studie gebruikt men het gen van een antilichaam dat zich richt tegen de tumor. De therapeutische stof die hiervoor gebruikt wordt, wordt normaal gesproken in het laboratorium gemaakt en is erg kostbaar. Als het antilichaam gemaakt kan worden door het eigen lichaam, dan zou dat in theorie een veel goedkopere oplossing zijn. Bovendien komt er veel meer medicatie bij de tumor terecht.’
Hoogleraar Genoverdracht Rob Hoeben (Leids Universitair Medisch Centrum): ‘Het tot expressie brengen van een bekend antilichaam door het eigen lichaam is origineel en hebben de onderzoekers goed gedaan. Toch is er nog wel een minpunt. Het is bekend dat adenovirussen een sterke afstotingsreactie induceren ondanks het feit dat de deeltjes worden afgeschermd. Dit betekent dat men mogelijk de behandeling maar een of enkele keren kan herhalen. Hierna kan het zijn dat de virusdeeltjes geneutraliseerd worden, nog voordat ze de juiste cellen bereiken. Bovendien is het de vraag wat de winst is van deze technologie ten opzichte van het direct inspuiten van het antilichaam. De onderzoekers geven aan dat meer medicatie de tumor bereikt, maar is het echt zo dat de behandeling effectiever wordt als je meer van het antilichaam in de cellen krijgt?’
