Een frisdrank- of suikertaks van 20 procent kan de obesitasepidemie mee helpen indijken. Het liefst in combinatie met subsidies voor groenten en fruit. ‘Wetenschappelijk gezien is zo’n maatregel een no-brainer.’
Tussen 2016 en 2020 daalde in Groot-Brittannië het suikergehalte in frisdranken met 43,7 procent. Het was een direct gevolg van een maatregel die toenmalig premier David Cameron in 2016 had doorgevoerd: een graduele productietaks op suikerhoudende frisdranken. De maatregel heeft zijn effect niet gemist. Vandaag halen Britse huishoudens wekelijks 30 gram minder suiker uit frisdrank dan voordien.
Ook Belgen kunnen het gerust met wat minder suiker in hun frisdrank stellen, zegt Stefanie Vandevijvere (Sciensano). ‘We weten dat we te veel suiker consumeren en dat suikerhoudende dranken daarin een nefaste rol spelen. Suikers in frisdranken leveren lege, vloeibare kilocalorieën die minder snel verzadigen dan andere voedingsmiddelen. Zo drink je er snel te veel van.’
Vandevijvere en andere experts pleiten daarom voor een belasting op suikerhoudende dranken. Ze hebben een taks voor ogen van minstens 20 procent. ‘Pas dan passen mensen hun koopgedrag voldoende aan. Een prijsverhoging van 3 eurocent per liter, zoals bij de beperkte frisdrankentaks die in 2015 werd ingevoerd, maakt nauwelijks een verschil.’ Ook de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) staat achter dat cijfer.
Toch bestaat de vrees dat een taks alleen niet volstaat. ‘Mensen in een kwetsbare positie proberen zo veel mogelijk te halen uit een euro. Dan beland je automatisch bij vet- en suikerrijke voeding, zelfs als je die extra belast’, zegt voedingsspecialist Christophe Matthys (KU Leuven).
Ruimer pakket
Taksen dreigen hun doel voorbij te schieten als ze geen deel uitmaken van een ruimer interventiepakket. Daarin horen gezondheidscampagnes, maar ook subsidies, denkt voedingsexpert Loes Neven (Vlaams Instituut Gezond Leven).
‘De combinatie van een taks met een subsidie levert met voorsprong de grootste gezondheidswinst op’, aldus Neven. Ze verwijst naar een grootschalige Amerikaanse studie uit 2018. Daaruit blijkt dat een heffing van 10 procent op suikerhoudende dranken en bewerkte vleeswaren en een subsidie van 10 procent voor groenten, fruit en volle granen jaarlijks 33.700 vroegtijdige overlijdens kan voorkomen.
Na de zomer stelt minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke zijn langverwachte voedings- en gezondheidsplan voor. Neven, Vandevijvere en Matthys hopen dat het ook fiscale maatregelen zal bevatten.
