Dat griep zoveel minder angst inboezemt dan corona, heeft met twee dingen te maken. Enerzijds kennen we griep goed. Artsen weten perfect hoe de ziekte evolueert en dat het virus na de winter opnieuw verdwijnt. Anderzijds kunnen we ons beschermen met een griepvaccin, dat is dan wel niet optimaal, maar het kan toch veel leed voorkomen bij kwetsbare groepen.

Het coronavirus is nog grotendeels onbekend. We weten niet of het na de winter gaat verdwijnen, het ziekteverloop is nog niet helemaal duidelijk en we hebben noch geneesmiddelen, noch een vaccin tegen dit nieuwe virus.

Een vaccin ontwikkelen gaat niet vandaag op morgen. Eerst moeten wetenschappers de genetische code van het virus ontrafelen. Vervolgens moeten ze een vaccin ontwikkelen dat dit virus kan uitschakelen en dat bovendien ook veilig is om te gebruiken bij de mens.

Op het moment dat wetenschappers beseften dat het nieuwe virus, dat in december 2019 voor het eerst opdook in China, daar lelijk huishield, zijn ze over de hele wereld gestart met de ontwikkeling van mogelijke vaccins. Ook reeds bestaande coronavaccins die eerder ontwikkeld werden tegen SARS (een variant van hetzelfde virus) onderzoeken ze nu verder.

Chinese wetenschappers hadden begin januari 2020 de genetische code van het nieuwe coronavirus, Sars-CoV-2, ontrafeld en maakten dit meteen publiek, zodat alle wetenschappers ermee aan de slag kunnen. Op dit moment zijn meerdere groepen hard aan het werken om een vaccin te ontwikkelen: onder andere in de Verenigde Staten, in Duitsland en in België (Rega Instituut Universiteit Leuven).

Ze gebruiken hiervoor de nieuwste technieken op basis van genetische technologie: de onderzoekers maken gebruik van stukjes DNA of mRNA met bepaalde sequenties van het coronavirus die ze rechtstreeks inspuiten. De eiwitten die onze cellen na opname van dit DNA of mRNA aanmaken, zorgen voor activatie van ons afweersysteem.

Sommige groepen bouwen kleine sequenties van de genetische code van het coronavirus in een onschuldig virus: door mensen met zo’n gemanipuleerd virus te besmetten, kan je het afweersysteem om de tuin leiden en antistoffen laten ontwikkelen tegen het coronavirus.

Op dit moment werken onderzoekers wereldwijd aan een aantal testvaccins die ze in een eerste fase testen in dierexperimenten. Wijzen de resultaten erop dat het vaccin veilig is, dan voeren ze ‘challenge’ studies uit bij dierproeven om de werkzaamheid van het vaccin te toetsen. Pas als dit allemaal positief uitdraait, zullen ze gezonde vrijwilligers zoeken die bereid zijn om het testvaccin te krijgen.

In de Verenigde Staten zullen ze mogelijk in april al enkele tientallen vrijwilligers met zo’n experimenteel vaccin inenten. Blijkt dit ongevaarlijk, dan breiden ze de tests uit naar grotere groepen proefpersonen in hogere doseringen. Dan moeten ze nagegaan of het vaccin ook voldoende antistoffen opwekt tegen corona om mensen te beschermen. Ook moeten ze onderzoeken hoeveel dosissen nodig zijn, hoe lang het vaccin bescherming biedt, enzovoort.

Stel dat een van de vaccins die nu in ontwikkeling zijn in aanmerking komt om te gebruiken op grote schaal, dan moeten we dit vaccin in grote hoeveelheden produceren. Enkel grote farmaceutische bedrijven kunnen (en zullen) dit doen.

Een vaccin ontwikkelen tegen een nieuw virus gaat niet van vandaag op morgen. We kunnen wel stellen dat wetenschappers er op dit moment heel hard aan werken. Wereldwijd (ook in Leuven) ontwikkelen ze in een handvol laboratoria mogelijke coronavaccins. Er zijn al enkele kandidaatvaccins klaar en deze testen ze nu eerst bij dieren. Blijken ze veilig en doeltreffend bij dieren, dan starten tests bij gezonde vrijwilligers, vervolgens op grotere groepen mensen en pas daarna kunnen we zo’n vaccin goedkeuren voor gebruik en kunnen we ze produceren op grote schaal.